2022 TÜRKÇE ÖABT SORU DAĞILIMI

 1. Anlama ve Anlatma Teknikleri 21 Soru 

 2. Dil Bilgisi ve Dil Bilimi 15 Soru

 3. Çocuk Edebiyatı 4 Soru

 4. Türk Halk Edebiyatı 5 Soru

 5. Eski Türk Edebiyatı 5 Soru

 6. Yeni Türk Edebiyatı 5 Soru 

 7. Edebiyat Bilgi ve Kuramları 5 Soru

 8. Alan Eğitimi 15 Soru 

        Toplam 75 Soru

Türkçe Eğitimi

TÜRKÇE EĞİTİMİ

·         Türkçe Dersi Öğretim Programı, okuma, dinleme, konuşma, yazma öğrenme alanları ile dil bilgisinden oluşmaktadır. Bu öğrenme alanları hem kendi içlerinde hem de birbirleriyle bir bütünlük içerisinde ele alınmış ve ilişkilendirilmiştir.

A.     DİNLEME /İZLEME EĞİTİMİ

y       Dinleme/izleme, iletişim kurmanın ve öğrenmenin temel yollarından biri olup verilen iletiyi doğru bir şekilde anlama, yorumlama ve değerlendirme becerisidir.

y       Görsel ve işitsel araçların hayatın her alanında giderek yaygınlaşması ve bu araçların eğitimde kullanılması etkili bir dinleme/izleme eğitimini gerekli kılmaktadır.

y       Bu becerinin geliştirilmesiyle öğrencilerden dinlediklerini/izlediklerini sıralama, sınıflama, sorgulama, ilişkilendirme, eleştirme ve bunlarla ilgili çıkarımlarda bulunma gibi üst becerileri gerçekleştirmesi beklenmektedir.

y       Programda dinleme/izleme öğrenme alanı; öğrencilerin iyi bir dinleyici/izleyici olabilmesine yönelik olarak hazırlanmış düzeye uygun kazanımlar ile bu kazanımları hayata geçirmeye yönelik etkinliklerden oluşmaktadır.

y       Programın bu bölümü

-          Dinleme/izleme kurallarını uygulama

-          Anlama ve çözümleme

-          Değerlendirme

-          Söz varlığını geliştirme

-          Dinleme/izleme alışkanlığı kazanma

Amaçlarından oluşmaktadır.

y       Öğrencilerin düzeylerine yönelik olarak hazırlanan kazanımların, uygun etkinliklerle desteklenerek uygulanması, öğrencilerin etkili iletişim kurmalarını ve toplum hayatına aktif birer dinleyici/izleyici olarak katılmalarını sağlayacaktır.

y       Aşamalı bir süreç izleyen bu sıralamanın takip edilmesi, dinleme/izleme etkinliklerinin amacına ulaşmasını, öğrencinin toplum hayatına aktif bir dinleyici/izleyici olarak katılmasını sağlayacak, öğrencilerin iletişim kurma yeteneklerini geliştirecektir.

y       Dinleme/izleme sürecinin amacına ulaşabilmesi için yapılan dinleme/izleme etkinliklerinin değerlendirilme ölçütleri ile yapılan etkinlikleri değerlendirmeye yönelik formlar yer almaktadır. Bu formların kullanılması dinleme/izleme sürecinin verimli kılacak ve öğretmene nesnel bir değerlendirme imkânı sağlayacaktır.

1.      DİNLEME/İZLEME KURALLARINI UYGULAMA amacına yönelik etkinlikler

v  Grup Tartışması: Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grup bir sorun belirleyerek tartışır. Tartışma sırasında grup üyeleri dinlediklerinden hareketle konuşma yapmalarını sağlar.

v  Sabır Küpüm Çatlamaz: Öğretmen öğrencilerinden bir tartışma konusu belirlemelerini ister. Öğrenciler, belirledikleri konuyla ilgili bir hafta boyunca araştırma yaparak konuya hazırlanırlar. Tartışma yapılmadan önce izleyicilerin arasından üç kişilik bir grup oluşturulur. Bu grubun görevi tartışma sırasında konuşmacıların heyecanını artırarak dinleyicilerin dikkatini dağıtacak davranışlarda bulunmaktır. Tartışma sırasında bu üç kişilik grubun yaptıklarına en güzel yaklaşımda bulunan grup tartışmayı kazanır.

v  Kendini İzleme: Öğrencilerin dineleme sürecindeki görüntüleri kamerayla kaydedilir ve kendilerine izletilir.

v  Çalar Saat: Öğrenciler deney ve kontrol grubu olarak ikiye ayrılır. Gruplardan biri dinlerken, diğer grup arkadaşlarını gözlemler. Gözlenen öğrencilerin dinleme sırasındaki tutumları ile ilgili notlar alınır. Gruplar 10 dakikalık süre sonunda saatin çalmasıyla rol değiştirir. Dinleme sonrasında alınan notlar paylaşılır.

2.      DİNLENİLENİ/İZLENİLENİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEMEYE dönük etkinlikler

v  Eşleştirme: Dinlenende/izlenende geçen kelimeler eş, yakın ya da zıt anlamlısıyla eşleştirilir. (1. Kazanım)

v  Beğendim, çünkü: Dinlenilenlerin/izlenilenlerin sebebinin açıklandığı bir çizelge hazırlanır.

v  Soru Bankası Oluşturma: Dinlenilenle/izlenenle ilgili sorular hazırlanır. Hazırlanan sorular bir kutuda toplanır. Kurada seçilen soru nitelikli bulunursa, hazırlayan ve cevaplayan alkışlanır. (11. Kazanım)

v  Film İzliyoruz: Kazanımlara yönelik hazırlanan çalışma kâğıtları izleyen çizgi filmden/filmden/animasyondan hareketle doldurulur. İzlenenlerden yola çıkılarak grup içinde kısa konuşmalar yapılır.

v  Sorulara Yönelik Dinleme: Dinleneceklere/izleneceklere yönelik hazırlanan sorular, daha önceden oluşturulan gruplara dağıtılır. Dinleme, sorulara cevap aramaya yönelik olarak yapılır. (12. Kazanım)

v  Ben Olsaydım: Öğrenciler, kahraman veya konuşmacının yerine geçerek onların duygu ve düşüncelerini kendi bakış açılarıyla ifade eder. (15. Kazanım)

v  Balık Kılçığı Oluşturma: Belirlenen bir sorun, çizilen bir balık kılçığı şeklinin başına yazılır. Her bir alt sorun balığın bir kılçığıymış gibi yerleştirilir. Böylece ana sorunun ortaya çıkmasına sebep olan alt sorunlar belirlenerek soruna çözüm önerilerinde bulunulur. (16. Kazanım)

v  Sıra Sende: Dinleme/izleme süreci yarıda kesilerek dinelenin/izlenenin devamı tahmin edilir. (18. Kazanım)

v  Diyalog Tamamlama: Dinlenen metinle paralel olarak verilen çalışma kâğıtlarındaki boş bırakılan yerler uygun olarak doldurulur.(17. Kazanım)

v  Kafdağı’na Yolculuk: Bir masalın dinlenerek çalışma kâğıtları doldurulur. Masalın sonu değiştirilerek yeniden kurgulanır. (18. kazanım)

v  Duyguyu Tahmin Et: Bir cümle farklı ses tonlarında kaydedilerek öğrencilerden hangi duyguyu yansıttığı bulmaları istenir.

3.      DEĞERLENDİRMEYE dönük etkinlikler

v  Bir de Bana Sor: Öğretmenle birlikte dinlenilenleri değerlendirme ölçütleri belirlenir. Dinlenen bu metninle ilgili olarak bir öğrenci röportaj yapma görevini üstlenir. Sınıfta bir mikrofonla dolaşarak öğrencilerin görüşlerini sorar. Öğrencileri görüşlerini söyledikten sonra diğer öğrencilerden bu görüşe katılıp katılmadıklarını belirtmeleri istenir.

Not: Dil ve anlatım açısından değerlendirme çalışmaları etkinlik aracılığıyla yapılır. Metnin dil ve anlatım yönünden değerlendirilmesinde uygulanacak etkinlikler, dinlenende/izlenende öne çıkan anlatım özellikleri doğrultusunda yapılmalıdır. Bu amaçla düzenlenecek etkinlikler ile öğrencinin metni “Açık, anlaşılır, sade bir dil kullanılmış; anlatım etkileyici ve sürükleyici.” gibi basmakalıp değerlendirmesinin önüne geçilmelidir.

Not: Dinlediklerini/izlediklerini değerlendirmeyle ilgili kazanımların değerlendirilmesinde; açık uçlu, kısa cevaplı, doldurmalı sorular; çalışma kâğıtları, performans değerlendirme formları, kavram haritası, standart testler, eşleştirme testleri, gözlem formları kullanılabilir.

4.      SÖZ VARLIĞINI ZENGİNLEŞTİRMEYE dönük etkinlikler

v  Gruplama: Öğrencilere “sandal, gemi, feribot, sal” gibi aynı kavram alanına giren kelimeler verilir. Bu kelimelerin ortak ve birbirinden farklı yönlerini belirleyerek kelimeleri tanımlamaları istenir. (2. Kazanım)

v  Derleme: Tekerleme, sayışmaca, bilmece ve yanıltmaca gibi sözlü kültür ürünleri derlenir. Öğrencilerden derledikleri tekerleme, sayışmaca, bilmece ve yanıltmacalardan bazılarını ezberleyerek sınıfta arkadaşlarıyla paylaşmaları istenir. (3. Kazanım)

v  Çin Seddi: Ortaya iki paralel çizgi çizilerek hayali bir Çin Seddi oluşturulur. Bir muhafız seçilir. Muhafızın görevi belirsiz sesler çıkararak tekerlemenin söylenmesini engellemektir. Beşer kişilik iki gruba ayrılan öğrencilerden ezberlediği tekerlemeyi söyleyenler muhafızı geçerek Çin Seddini aşar. (3. Kazanım)

v  Yenilerini Ekledim: Öğrenciler gruplara ayrılır. Her gruba dinleyerek ezberlemeleri için şiir, mani veya tekerleme türlerinden biri verilir. Her gruptan bir öğrenci, seçilen şiiri arkadaşlarına belirlenen süre içerisinde tekrarlayarak okur. Verilen sürede hangi grup ezberlerse ödüllendirilir. (3. ve 4. Kazanım)

v  Sözlük Oluşturuyorum: İsim veya fiillerden sözlük oluşturur. (6. Kazanım)

Not: Eş, yakın, karşıt, eş seslilik anlam ilişkileri üzerinde durulur. 7. sınıfta fiil çekimi ile ilişkilendirilerek olumsuz anlamın zıt anlam olmadığı vurgulanır. Ayrıca Türkçe sözlük, atasözleri, deyimler, terimler, ansiklopedik sözlüklerden yararlanılır.

5.      ETKİLİ DİNLEME/İZLEME ALIŞKANLIĞI KAZANMAYA dönük etkinlikler

v  Gezi: Sanat ve bilim etkinlikleri için gezi düzenlenir. (1. Kazanım)

v  Ben Bilinçli Bir İzleyiciyim: Öğrencilerden bir hafta boyunca televizyonda izledikleri ya da radyoda dinledikleri programların listesini çıkarmaları ve bu programları izleme sebeplerini açıklamaları istenir. Aynı programı dinleyen/izleyen öğrencilere sırasıyla söz verilir. (3. Kazanım)

Not: Okul dışında dinlenerek/izlenerek kazanılan bilgiler sınıfta paylaşılır. Öğrencilerin okul dışı dinleme/izleme etkinlikleri düzenli aralıklarla takip edilir.

Dinleme / İzleme Yöntem ve Teknikleri

1.      Katılımlı Dinleme

Ø  Dinleme sürecinde zihninde oluşan soruların konuşmacıya iletilerek dinleyicilerin daha iyi kavranmasıdır. Dinlenilenlerin ve soruların konuşmacıya yansıtılarak karşısındakine dinlediğini hissettirme, konuşmacının rahatlamasını ve iletişimin amacına ulaşmasını da sağlar.

Ø  Uygulamaları

I.                    Dinleme sırasında başka bir işle uğraşmamak ve konuşmacı ile göz teması kurmak gereklidir. Konuşmacıdan anlatılanlara açıklık getirmesini istemek, konuşmacının sözlerini ve duygularını geri yansıtmak, fikir ve duygularını özetlemek bu uygulamada yapılacaklardandır.

II.                 Uygun yerlerde konuşmacının sözleri özetlenmeli veya söylenmek istenen geri bildirimle verilmelidir.

III.               Dinleyici, konuyu daha iyi anlamak, istekte bulunmak veya karmaşık bir probleme çözüm sunmak amacıyla da konuşmacıya sorular sorabilir. Böyle durumlarda not alınarak veya araya girilerek “Söylediklerinizi tam olarak anlayamadım. Daha açık söyler misiniz?” gibi açıklama soruları sorulabilir.

2        Katılımsız Dinleme/İzleme

Ø  Dinleme/izleme sürecinde öğrencilerin dinledikleri üzerinde düşünmelerini sağlayarak zihinsel faaliyetlerini etkin kılmaktır.

Ø  Uygulaması

I.                   Dinlenilen metnin bir süreçten mi bahsettiği, yoksa bir açıklama mı getirdiği belirlenir. Metnin türüne ve metinden elde etmek istenilenlere uygun olarak zihinde Kim, Ne, Nereye, Ne Zaman, Nasıl? Gibi sorulara cevap bulmaları için öğrenciler yönlendirilir.

3        Not Alarak Dinleme/İzleme

Ø  Dinlenenlerin/izlenenlerin daha kolay anlaşılmasını ve hatırlanması amaçlanır.

Ø  Uygulaması

I.                    Öğrencilerden dinleme/izleme amaçlarına göre notlar almaları istenir. Not alınırken dikkat etmeleri gereken noktalar (ana fikrin, önemli ifadelerin, güzel sözlerin not alınması; özgün ifadelerin kullanılması vb.) hatırlatılır. Öğrencilere not alabilecekleri çalışma kâğıtları verilir.

4        Kendini Konuşanın Yerine Koyarak Dinleme/İzleme (Empati Kurma)

Ø  Amaç, dinleyicinin kendisini konuşmacının yerine koyarak onun neler hissettiğini, sözlerinin hangi deneyimleri yansıttığını, kendini ve dünyayı nasıl algıladığını anlamaktır.

Ø  Uygulaması:

I.                    Öğrencilerden konuşmacının veya dinlediklerindeki/izlediklerindeki varlık ve şahıslardan birinin yerine kendilerini koyarak olayları, duygu ve düşünceleri anlamaları istenir.

Bu yöntemle yapılan dinelme/izleme diğer kişi ile aynı fikri paylaşma anlamına gelmez. Bir süre için kendi duygu ve düşüncelerinden sıyrılarak olaylara ve durumlara karşısındakinin bakış açısıyla bakmayı ve onu anlamayı gerektirir.

Öğrenci, kendini karşısındakinin yerine koyarken o kişiyi iyi-köyü, onun duygu ve düşüncelerini de doğru-yanlış olarak değerlendirmekten kaçınmalıdır; çünkü ön yargılı yaklaşım karşımızdakini anlamamızı engeller.

5        Yaratıcı Dineleme/İzleme

Ø  Öğrencilerin dinlediklerini/izlediklerini yorumlaması ve bunlardan yeni fikirler üretmesidir.

Ø  Uygulaması

I.                   Katılımsız Dinleme/İzleme, yapılarak konuşmacının sözlerinden yeni düşünce ve hayaller üretilir.

II.                 Katılımlı Dinleme/İzleme, yapılarak konuşmacının sözlerinden üretilen düşünce hayaller ifade edilir. Konuşmacının daha rahat ve yaratıcı düşünmesini sağlamak için yönlendirici sorular sorulur veya cesaret verici sözler söylenir.

6        Seçici Dinleme/İzleme

Ø  Dinlenenlerin/izlenenlerin içinden ilgi ve ihtiyaca yönelik olanların seçilerek dinlenmesi/izlenmesidir.

Ø  Uygulaması:

I.                    Önceden hazırlanmış sorular dağıtılarak öğrencilerden bunların cevaplarını bulmaya yönelik olarak dinlenenlerden/izlenenlerden bir veya birkaç bölüm/konu seçilerek yalnızca bu kısımlar dikkatle dinlenir/izlenir.

II.                 Dinleme/izleme amacına veya ilgi alanına yönelik olarak dinlenenlerden/izlenenlerden bir veya birkaç bölüm/konu seçilerek yalnızca bu kısımlar dikkatle dinlenir/izlenir.

Not: Hazırlanan bir karşılıklı konuşmada (Öğretmen-öğrenci, doktor-hasta, satıcı-müşteri vb.) tarafların birbirlerinin konuşmalarından seçme yapmaları ve bunları sınıfta değerlendirmeleri istenir.

7        Eleştirel Dinleme

Ø  Amaç, öğrencilere dinledikleri/izledikleri hakkında soru sorma alışkanlığı kazandırarak konu hakkında düşüncelerini; konuyu olumlu ve olumsuz yanlarıyla, tarafsız bir bakış açısıyla değerlendirmelerini sağlayarak kendi doğrularını bulmaktır.

Ø  Uygulama

I.                    Sunulan bilginin konuşmacının kişisel duygu düşüncelerini mi yansıttığı yoksa bilimsel verilere ve gözlemlere mi dayandığı hızlı bir şekilde analiz edilmelidir. Bunun için öğrencilerin konuya yönelik olarak aşağıdaki soruları sorma becerisini kazanmış olmaları gerekmektedir.

               i.            Konuşmacının amacı nedir?

             ii.            Konuşmacı konuyla ilgili yeterli bilgi ve birikime sahip mi?

           iii.            Verilen bilgiler güncel ve geçerli midir?

           iv.            Konu tarafsız bir bakış açısıyla ele alınıyor?

             v.            Eleştiriler doğru mu?

           vi.            Alternatif çözüm önerileri sunuluyor mu?

         vii.            Çözüm önerileri bilimsel mi?

DİNLEME
Dinleme Öncesi	Dinleme Sırası	Dinleme Sonrası
Tanıma (Metnin türü söylenir.) Ön görme (Kestirme, tahmin etme) Sahnenin oluşturulması (Görsellerin hazırlanması) Amaçlı dinleme (Niçin)	Metin yüksek sesle okunur. Sorular yöneltilir. Metinle ilgili not alınır.	Dinleme sırasında sorulan soruların cevapları ayrıntılı bir şekilde açıklanır. Metnin özeti (sözlü veya yazılı) yapılır. Not alımındaki eksikler değerlendirilir.

Not: Dinleme metinleri sadece Öğretmen Kılavuz Kitaplarında yer alır. Dinleme metinlerine ekleme yapılamazken, anlam bütünlüğü ve özünü bozmamak kaydıyla kısaltmaya gidilebilir.

Ø  Dinleme süreci işitme ile başlar. Dinleme sürecinde en önemli ve dinlemenin sürdürülebilirliğini gösteren öge ilgidir. Dinleme sürecinin en önemli ögesi ise dikkattir. Çünkü dikkat dinleme anında bireylerin dinlediklerine konsantre olmalarını sağlar. Dinleme sırasında alınan bilgilerin anlamlandırılması kavrama, elde edilen süreçlerin zihinde yapılandırılması durumu ise değerlendirme unsurunu ortaya çıkarır.

Ø  İhmal edilmiş bir beceri olarak da bilinen dinleme bir anlama becerisidir. Dinlemenin ön koşulu işitmedir. İşitme fizyolojik, dinleme ise psikolojiktir.

Ø  Dinleme sürecinde dinleyicinin seviyesine inilmelidir. Sen ne anlatırsan anlat karşıdakinin anladığı kadardır!

DİNLEMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Dinleyiciye Bağlı Faktörler	Konuşmacıya Bağlı Faktörler	Sosyal Faktörler
Dinleyicinin Zekâ durumu	Dersin ya da konunun içeriği	Sus küçüğün, söz büyüğün!
Dinleyicinin İşitme durumu	Dinleme ortamı	Bin bilsen de bir bilene danış
Dinlemenin önemini bilmeme	Dinlediğini anlama hızı	İki Dinle Bir Söyle
Konuya ilgi duymama	Dinleme süresi
Dinleme Sırasında Dikkatli olma
Dilin işlevini bilmek
Entelektüel Sürmenaj (bilgi karmaşası)
Dinlemenin Sağladığı faydadan haberdar olma

DİNLEYİCİ TÜRLERİ
Teşvik Edici Dinleyici	Enerjik, büyük resmi görmeyi sever, olayları bütün okur, başladıkları işi bitiremeyebilirken dağınıktırlar.
Destekleyici Dinleyici	Kalbiyle dinleyen dinleyicidir. Olayları olduğu gibi kabul eder.
Yönlendirici Dinleyici	Bahaneler aramaksızın amacına ulaşmak için problemlere cesurca mantıkla yaklaşır. Ana noktaya yönelir.
Çözümleyici Dinleyici	Daha düzenli ve organize olur. Deneyimlerden yararlanır. Güvenli, sabırlı ve araştırmacıdır.

B.     Konuşma Eğitimi

y       Konuşma; bireyin sosyal hayatında iletişim kurmasını, bilgi ve birikimlerini paylaşmasını, duygu, düşünce, hayal ve gözlemlerini ifade etmesini sağlayan en etkili araçtır.

y       Programda, konuşma becerisinin geliştirilmesiyle; öğrencilerin Türkçenin estetik zevkine vararak ve zengin söz varlığından faydalanarak kendilerini doğru ve rahat ifade edebilmeleri, sosyal hayatta karşılaşacakları sorunları konuşarak çözebilmeleri, yorumlayıp değerlendirebilmeleri amaçlanmaktadır.

y       Bu amaçlarla programdaki konuşma etkinlik örneklerinde; birikimlerden, çeşitli görsel ve işitsel materyallerden yararlanma, düşüncelerini mantık akışı ve bütünlük içinde sunma, karşılaştırma yapma, sebep sonuç ilişkisi kurma, sınıflandırma, değerlendirme, özetleme gibi anlamayı ve zihinsel becerileri geliştirici çalışmalara yer verilmiştir.

y       Türkçe Öğretim Programı’nda, konuşma öğrenme alanına yönelik olarak

-          Konuşma kurallarını uygulama

-          Sesini ve beden dilini etkili kullanma

-          Hazırlıklı konuşmalar yapma

-          Kendi konuşmasını değerlendirme

-          Kendini sözlü olarak ifade etme alışkanlığı kazanma

amaçlarına yönelik kazanımlara yer verilmiştir.

y       Konuşma öğrenme alanı, öğrencilerin çevreleriyle iletişim kurmaları, iş birliği yapmaları, ortak karar vermeleri ve karşılaştıkları sorunları çözmeleri açısından da önemlidir. Bu nedenle öğretmenin konuşma etkinliklerinde öğrencilerin her birinin ayrı ayrı söz almalarını sağlayarak, onları bu çalışmalara katması gerekmektedir.

y       Hayatın her alanında doğru, güzel, etkili konuşan ve konuşulanları doğru anlayıp yorumlayan bireylerin yetiştirilmesi, onların diğer dil becerilerinde de başarılı olmalarına bağlıdır. Bu nedenle konuşma öğrenme alanının okuma, yazma ve dinleme/izleme öğrenme alanlarıyla desteklenmesi gerekmektedir.

y       Konuşma öğrenme alanını değerlendirme aşamasında, öncelikle öğrencilerin kendilerini veya birbirilerini değerlendirmeleri, hedeflenen kazanımların daha da kalıcı olmasını sağlayacak, öğrencilerin konuşmayla ilgili yeteneklerini geliştirecektir.

Ana Dil: Kendinden lehçe, şive ve ağızlar türetilen tarihi geçmişi olan dildir.

Ana Dili: Bireyin annesinden babasından (yakın gelişim alanından) öğrendiği dildir.

Standart (Ölçünlü) Dil: Türkçenin toplumsa saygınlık uyandıran konuşma dilindeki farklılıkları ortadan kaldıran, yazımı Türk Dil Kurumu tarafından belirlenmiş, yazılan ve konuşulan dilin ideal biçimidir.

Konuşma: Günlük dilde ifade aracıdır.

KONUŞMANIN SÜREÇLERİ
Konuşma Öncesi	Konuşma Sırası	Konuşma Sonrası
Konu belirlenir Konu sınırlandırılır Konu araştırılır Araştırılan konu bilgileri planlanır. Planlanan konu yazıya aktarılır Konuşma yapılacak yer ziyaret edilir.	Konuya doğrudan girilmez, dikkat çekme motifi kullanılır. Dinleyiciye göre uygun bir üslup seçilir. Dinleyicinin dinelme süresi göz önüne alınır. Konuşmada beden diline önem verilmelidir. Konuşma etkili bir sonuçla sonlandırılmalıdır.	Anlatılanlar özetlenmelidir. Dinleyicilerden gelen sorular yanıtlanmalıdır

Not: İyi bir konuşma, işitilebilir, akıcı, açık, hoşa giden ve bükümlülük özelliği göstermelidir.

Not: İyi bir konuşmada kaynak, alıcı(dinleyici), mesaj, dönüt, kanal gibi iletişim unsurlarının özelliklerine dikkat edilmelidir.

1        Konuşma Kurallarını Uygulamaya Dönük Etkinlikler

v  Günün Sözü/ Haftanın Sözü: Temayla/konuyla ilgili bir özdeyiş, günün veya haftanın sözü olarak seçil ir. Sınıf panosuna veya tahtasına yazılarak düşündürdükleri hakkında konuşulur

v  Yerine Geçme: Öğretmen tarafından olaya dayalı bir konu seçilerek sınıfta anlatılır. Öğrenciler “Ben Olsaydım…” düşüncesinden hareketle olayı kendine göre yeniden yorumlar.

v  Bizimkiler: Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grup, farklı ortamlarda yapılan konuşmalardan (pazara giden bir ailenin satıcılarla konuşmalar, aile fertleri arasında geçen konuşmalar veya arkadaşlarıyla gittikleri bir gezi sırasında yaptıkları konuşmalar) birini seçerek yazıya geçirir. Yazılanlardan hareketle günlük konuşma örnekleri sınıf ortamında canlandırılır. En güzel canlandırma yapan grup ödüllendirilir.

v  Diyalog Kurma: Sınıf iki gruba ayrılır. Her bir grup farklı ortamda (tanışma, kutlama) yapılan bir konuşma metni hazırlar. Gruptan iki öğrenci nezaket ifadeleri içeren diyaloğu canlandırır. (8. Kazanım)

v  Bizim Usta’nın Mutfağından: Geleneksel bir yemeğin yapılışı anlatılır. (9. Kazanım)

Etkinlikler sırasında kazanımlara ait bazı açıklamalar

·         “Merhaba, günaydın, affedersiniz, hoş geldiniz” vb. iletişimi başlatmak için kullanılan ifadeler üzerinde durulur. (1 Kazanım)

·         Standart Türkçe: Türkçenin toplumda saygınlık uyandıran, konuşma dilindeki farklılıkları ortadan kaldıran, yazımı Türk Dil Kurumu tarafından belirlenmiş, yazılan ve konuşulan ideal biçimidir. (4. Kazanım)

·         “Teşekkür ederim, görüşmek üzere” vb. ifadeler üzerinde durulur. (13. Kazanım)

·         Kısaltmalarda Türk alfabesindeki okunuşa uyulur.

·         Konuşma kurallarını uygulamayla ilgili kazanımların değerlendirilmesinde;

-          Açık uçlu

-          Kısa cevaplı

-          Doldurmalı sorular

-          Çalışma kâğıtları

-          Proje değerlendirme formları

-          Performans değerlendirme formları

-          Süreç gelişim dosyaları

-          Değerlendirme anketleri

-          Eşleştirme testleri

-          Öz değerlendirme formaları

-          Gözlem formları

Kullanılabilir.

Not: Öğretmen Kılavuz Kitaplarında her temanın ardından temanın kazanımlarına dönük gözlem formları yer almaktadır.

2        Sesini ve Beden Dilini Etkili Kullanmaya Dönük Etkinlikler

v  Canlandırma: Pandomima yapılır, kukla oynatılır, Hacivat ve Karagöz oynatılır/canlandırılır.

v  Arkası Yarın: Bir tiyatro oyunu belirlenir ve bölümlere ayrılır. Her gün bir bölüm, okulda bulunan ses sistemi kullanılarak yayınlanır.

v  Resimlerle Efsane: Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grupta bazı öğrenciler hikâye anlatıcılığı, bazıları da resimleme görevlerini üstlenirler. Hikâye anlatıcıları, seçtikleri hikâye veya efsaneyi bölümlere ayırarak aralarında paylaşırlar. Resimleme görevini üstlenen öğrenciler, o döneme ait el sanatlarını araştırarak önemli olayları resimlerle anlatırlar. Dönemi yansıtan kıyafet ve müzik de kullanılabilir. Her grup, anlatacakları hikâye ve efsane ile ilgili ön bilgilerin yer aldığı bir davetiye hazırlar. Sınıf arkadaşlarına ve ailelerine hazırladıkları programı sunarlar.

v  Duygulu İfadeler: Bir cümle farklı duygu tonlarında söylenir.

v  Türkülerin Dilinden: Öğrencilerden yörelerinde söylenen bir türkünün hikâyesini araştırmaları istenir. Türkünün hikâyesi sınıfta canlandırılarak anlatılır.

v  Gören Ben, Oynayan Ben: İşlenen konuyla/temayla ilgili kavramlar, oluşturulan gruplara ders dışında hazırlanmak üzere dağıtılır. Gerekli araştırmalar yapıldıktan sonra senaryolar oluşturularak sınıfta canlandırılır.

v  Ah Bir Bakan Olsam: Bir okul açılışında konuşma yapmak üzere öğrencilerden birkaçı Milli Eğitim Bakanı rolünü üstlenir. Öğrenciler bakan rolü alan öğrenci sayısı kadar gruplara ayrılır. Bu gruplar, bakanın ekibi olarak belirledikleri herhangi bir konuda konuşma metni hazırlar. Bakan rolü ve konuşmasını en güzel yapan öğrenci ve ekibi ödüllendirilir.

v  Bana Bir Masal Anlat: Masal anlatma yarışması düzenlenir.

v  Meddah Sınıfta: Öğrencilerden tarihi bir olayı veya beğendiği bir öyküyü seçerek anlatması istenir. Öğrenci konuya ve canlandırdığı şahıs veya varlığın özelliğine uygun bir üslupla hikâyeyi anlatır.

v  Tarihi Buluşma: Tarihteki bir şahsiyet ile günümüzdeki bir ünlünün herhangi bir konu hakkında sohbet etmelerini sağlamak amacıyla iki öğrenci belirlenir. Belirlenen öğrenciler bu iki ünlüyü konuştururlar.

v  Maymun Gözünü Açtı: Deyim ve atasözlerinin hikâyesi araştırılarak sınıfta anlatılır. Anlatımlar içeriğe uygun resimler yapılarak desteklenir.

NOT: Konuşma becerisi değerlendirme formlarında konuşmalar dil ve anlatım, içerik ve sunum bakımından olmak üzere üç ana başlıkta değerlendirilir.

1.      Dil ve Anlatım

1.1.İşitilebilir bir ses tonuyla konuştu mu?

1.2.Kelimeleri doğru telaffuz etti mi?

…

2.      İçerik

2.1.Konuşması konuya, amaca, tür ve seviyeye uygun mu?

2.2.Olaylar ve bilgilere sıraya konulara anlatıldı mı?

…

3.      Sunum

3.1.Konuşmasını verilen sürede tamamlayabildi mi?

3.2.Konuşma sırasında ölçülü ve rahat mıydı?

3.3.Konuşması boyunca nezaket kurallarına uydu mu?

3.4.Konuşmasını sunarken çok yönlü iletişim araçlarından yararlandı mı?

3        Hazırlıklı Konuşmalar Yapmaya Dönük Etkinlikler

v  Ben Bir Rehberim: Yaşanılan bölgenin tarihi mekânlarına veya doğal güzelliği olan yerlerine gezi düzenlenir. Öğrencilerden biri veya birkaçı rehber olarak görevlendirilir. Görevli öğrenciler tanıtacakları mekânlarla ilgili yeterli bilgi toplarlar. Gezi sırasında arkadaşlarına rehberli yaparak mekânı tanıtırlar. (1. Kazanım)

v  Zaman Tüneli: Tarihteki veya günümüzdeki ünlüler ile hayali bir sohbet amacıyla iki öğrenci seçilir. Ünlülerin konuşacakları konuların güncel olmasına özen gösterilir. Yapılacak bu sohbetle ilgili konuşma metni hazırlanır. Seçilen iki öğrenci bu sohbeti canlandırır.

v  Dil Yâresi: Türkçenin doğru, güzel ve etkili kullanımına yönelik olarak açık oturum düzenlenir. Bir grup öğrenci konuyu tartışırken diğer öğrenciler tarafından hazırlanan sorular konuşmacılar yöneltilir.

v  Röportaj Yapma: Herhangi bir meslek mensubuyla röportaj yapılır.

v  Münazara: Öğrenciler gruplara ayrılır. Gruplar kura ile belirlenen konulara hazırlanarak tartışırlar.

v  Çapraz Sorgu: Bir konu seçilir. Üç kişilik gruplara ayrılan öğrencilerden ikisi konu ile ilgili sorular sorarken üçüncü öğrenci soruları yanıtlar.

4        Kendi Konuşmasını değerlendirmeyle ilgili kazanımların değerlendirilmesinde; açık uçlu, kısa cevaplı sorular; performansa değerlendirme formları, süreç gelişim dosyaları, değerlendirme anketleri, öz değerlendirme formları, gözlem formaları kullanır.

Not: Öğrencilerin kendi çalışmaları hakkında kararlar vermesine öz değerlendirme adı verilir. Öz değerlendirme uygulamaları ile öğrencilere çalışmaları hakkında dönütler verilmekte, eleştiri yapma becerisi kazanmalarına yardımcı olunmaktadır.

Türkçe dersinde, öğrencilerin kendilerini değerlendirmesi amacıyla, çeşitli öz değerlendirme formları kullanılabilir. Bunlar, kontrol listeleri, açık uçlu sorular ve dereceli puanlama anahtarları olabilir. Türkçe dersinde öğrencilerden öz değerlendirme sırasında istenen; katıldıkları etkinliklere, işlenen metin ve temalara, performans ödevlerine ilişkin kendilerine soru sorarak güçlü ve zayıf yönlerini belirlemektir.

5        Kendini Sözlü Olarak İfade Etmeye Dönük Etkinlikler

v  Hayallerim ve Ben: Hayallerini gerçekleştiren bir kişinin hayatı araştırılarak anlatılır. Öğrencilerden kendi hayallerini anlatmaları istenir. (1. Kazanım)

v  Bir Kuş Olsaydım: Öğrenciler kendilerini bir kuş olarak hayal ederler. Nereye ve kimin yanına gitmek istediklerini sebepleriyle anlatırlar. (1.Kazanım)

v  Rüya Anlatma: Rüyalar Hakkında konuşulur.

v  Hakkımı Arıyorum: Öğrenciler, aralarında rol dağılımı yapılarak hakkını aramayla ilgili bir olayı canlandırırlar. (3. Kazanım)

v  Diyalog Kurma

-          Beslenmek istenen bir hayvan konusunda anne ve babanın ikna edilmesi için bir konuşma diyalog yazılır ve sınıfta canlandırılır.

-          Gitmek istenilen bir yer hakkında anne ve babanın ikna edilmesi için bir diyalog yazılır ve sınıfta canlandırılır.

-          Edinilmek istenen meslek hakkında anne ve babanın ikna edilmesi için bir diyalog yazılır ve sınıfta canlandırırlar.

v  Güzel Bir Gün: Öğretmen, yaşadığı güzel ve kötü bir günü sınıfta paylaşır. Öğrencilerden kendi tecrübelerini anlatmalarını ister. İkili liste yapılır. Birine yaşanılan kötü günün olayları, diğerine de bunu güzel bir güne dönüştürmek için neler yapılması gerektiği yazılır. (3. Kazanım)

v  “Beni Affeder Misin?”: Öğrencilere “Sizi üzen, inciten, öfkelendiren davranışlar nelerdir?” sorusu yöneltilerek böyle durumlarda nasıl tepki gösterilmesi gerektiği tartışılır. (3. Kazanım)

v  Çözüm Yolları: Öğrencilere bir metin okutulur. Okuma metnindeki kahramanın yerine geçilerek karşılaşılan sorunlara çözüm üretilir.

v  Ben Olsaydım: Kalıp ifadesinden yola çıkılarak duygu ve düşünceler yazılır.

Not: Öğrencilerin duygu ve düşüncelerini serbestçe ifade edebilmeleri için uygun ortam oluşturulur.

Özgüven ve cesaretten yoksun olan öğrencilere konuşma etkinliklerinde özellikle görev verilir. Konuşmaları sırasında bu öğrenciler cesaretlendirilir. Konuşma hataları uygun bir zamanda ve uygun bir dille belirtilir.

Öğrencilerin kendilerini zengin bir söz varlığı kullanarak ifade etmeleri üzerinde durulur.

KONUŞMANIN BOYUTLARI
Fiziksel	Fizyolojik	Zihinsel	Sosyal	Psikolojik
Boğumlama	Ses Atlama	Zekâ	Statü	Bireyin kendisinden kaynaklanan sorunlar
Tonlama	Metatez	Hafıza	Normlar
Duraklama	Cinsiyet	Gözlem	Toplumsal fobi
Ritim	Kekemelik	Semantik Hâkimiyet
Ezgi	Solunum Sorunları	Dikkat
Ulama	Dil Tembelliği	Tekrar
Şiir Okuma		Önem Verme
Solunum		Sınıflandırma

Not: Konuşma öğrenme alanını geliştirmek için,

Anlatma çalışmaları, Soru sorma çalışmaları

Gazete ve dergi okutarak konuşturma

Tahmin çalışması

Zihinsel faaliyetleri kullanarak konuşma

Beyin Fırtınası, Drama çalışmaları

Tartışma çalışmaları

Söz korosu tartışmaları

Tahlil çalışmaları

Konuşmanın fiziksel özelliklerini kullandırma çalışmaları

Tekerleme çalışmaları kullanılır.

Konuşma Eğitimi Yöntem ve Teknikleri

1.      İkna Etme

y       Amaç bir konu hakkındaki fikirlerin dinleyiciler tarafından kabul edilmesini ve benimsenmesini sağlamaktır.

y       Uygulaması:

-          İkna etme yönteminde fikirleri destekleyen kaynaklara, güvenilir delillere, sayısal verilere yer vermek, sesini ve beden dilini etkili kullanmak önemlidir.

-          Bu yöntemin sınıf ortamında uygulanmasında seçilen öğrenciler ya da gruplar konu hakkında farklı fikirleri savunarak karşısındakileri savundukları fikirler konusunda ikna etmeye çalışırlar. Bu yöntem uygulanmadan önce kaynaklara ulaşmaları ve delilleri toplamaları için öğrencilere süre verilir.

2.      Eleştirel Konuşma

y       Belirli bir konuyu olumlu ve olumsuz yanlarıyla ve tarafsız bir bakış açısıyla değerlendirerek yorum yapma, fikir ve çözüm üretme becerilerini geliştirmektir.

y       Uygulaması:

-          Konuşmacı, seçip sınırlandırmış olduğu konu ile ilgili konuşmasını hiçbir eksik kalmayacak şekilde dinleyicilerin bilgisine sunar. Beğeni ve tepkilerini tarafsız ve bilimsel verilere dayanarak ortaya koyar ve alternatif çözümler üretir.

3.      Katılımlı Konuşma

y       Dinleyicileri konuşma sürecine katarak konunun anlaşılmasını kolaylaştırmak ve konuya farklı bakış açıları getirmektir.

y       Uygulaması:

-          Dinleyicileri konuşma sürecine katmak amacıyla yer yer kesintiye uğratılarak dinleyicilerin duygu, düşünce ve sorularını iletmeleri sağlanır. Bu amaçla konunun ilgili çekici yönleri üzerinde durulmalı, sorular sorularak dinleyicinin konu üzerinde düşünmesi sağlanmalıdır.

4.      Tartışma

y       Öğrencilerin bir konu üzerinde olumlu veya olumsuz fikirler yürüterek benimsedikleri fikirleri savunma becerisini geliştirmektir.

y       Uygulaması

-          Tartışılacak konu öğrenciler tarafından seçilir ve konuyla ilgili kaynaklar taranarak elde edilen bilgi ve görüşler düzenlenir. Seçilen konu, düşündürücü ve tartışmaya uygun nitelikte olmalı, belirli bir sürede ele alınmalıdır. Sınıfta herkesin düşündüğünü söyleyebileceği serbest bir ortam oluşturulmalıdır. Oluşturulan jüri tarafsız olmalıdır.

-          Öğretmen sınıfça seçilecek bir başkan yönetiminde tartışmayı başlatır.

Ø  Başkan,

-          Tartışılan konunun nitelik ve sınırlarını dinleyicilere iyice açıklamalıdır.

-          Tartışma süreci konu dışına çıkılmadan, tartışanların düşüncelerini rahatlıkla söyleyebilecekleri bir ortam oluşturulmalı

-          Belirlenen yönteme uygun olarak ortaya çıkan fikirleri oylamaya sunmalı ve rapor yapmalı

-          Uzun konuşanlara ve konunun dışına çıkanlara uyarılarda bulunmalı.

Ø  Tartışmacı, Kendi duygu ve düşüncelerini belirtmekten kaçınmalı; tartışan grupların fikirlerine önderlik ederek tarafsız kalmalıdır

-          Tartışma sırasında konuşmacının sözünü kesmemeli

-          Konunun dışına çıkmamalı

-          Verdiği örnekler, fikirleri destekleyecek nitelikte olmalıdır.

-          Tartışmanın, bir amaç değil, gerçeği bulmak için bir araç olduğunu akıldan çıkarmamalı, karşılıklı saygı ve hoşgörü içerisinde olmasına özen göstermelidir.

5.      Kendisini Karşısındakinin Yerine Koyarak Konuşma (Empati Kurma)

y       Konuşmada karşısındakinin değer yargılarını, duygu ve düşüncelerini anladığını hissettirerek etkili bir iletişim kurmaktır.

y       Uygulaması:

-          Bir sorunu çözmek, doğruyu aramak veya karşısındakinin sevinçlerine ve sıkıntılarına ortak olmak gibi olumlu iletişim becerilerini geliştirmek için konuşma ortamı oluşturulur.

6.      Güdümlü Konuşma

y       Öğrencilerin bir konu hakkındaki bilgilerini, duygularını ve düşüncelerini etkili bir şekilde anlatma becerilerini geliştirmektir.

y       Öğretmen tarafından belirli bir konu seçilerek sınıfın gündemine alınır. Konu hakkında öğrenciler bilgilendirilir. Sınıfta konuyla ilgili beyin fırtınası yapılır. Birkaç öğrenci seçilerek konu hakkındaki duygu, düşünce ve hayallerini iki dakika içinde ifade etmeleri sağlanır.

7.      Kelime ve Kavram Havuzundan Seçerek Konuşma

y       Öğrencilerin öğrendikleri kelime, kavram, atasözü ve deyimleri anlatımlarda kullanmalarını sağlayarak söz varlıklarını ve ifade güçlerini zenginleştirmektir.

y       Öğretmen tarafından kelime ve kavramların yer aldığı bir havuz oluşturulur. Öğrenciler konuşma konularına bağlı olarak bu havuzdan seçtikleri kelime ve kavramları kullanarak bir konuşma yaparlar.

8.      Serbest Konuşma

y       Öğrencilerin herhangi bir konudaki duygu, düşünce ve hayallerin sözlü olarak ifade güçlerini geliştirmektir.

y       Öğrenciler seçtikleri konu hakkındaki duygu, düşünce ve hayallerini anlatırlar. Öğrencilere kendilerini ifade etme fırsatı vermek için haftalık ders saatinin bir kısmı serbest konuşmaya ayrılmalıdır.

9.      Yaratıcı Konuşma

y       Öğrencilerin konuşma yeteneklerini ve yaratıcılıklarını geliştirmektir.

y       Öğrencilere bir konu verilir. Her öğrenci bir önceki konuyla ilgili söylediklerinden hareketle konuşarak konuya farklı bir bakış açısı getirir.

10.  Hafızada Tutma Tekniği

y       Konuşmanın kesintiye uğratılmadan kurallarına uygun olarak yapılmasını sağlamaktır.

y       Uygulaması

-          Konuşmanın içeriği düşünce sıralamasına göre düzenlenir. Cümleler düşünce gruplarına göre sınıflandırılır ve oluşturulan kelime listeleri bir kâğıda yazılır. Hayal gücü, benzetme, abartma, mizah vb. den yararlanılarak seçilen kelimelerle küçük bir hikâye oluşturulur.

C.     Okuma Eğitimi

y       Okuma, ses organları ve göz yoluyla işaret ve sembollerin beyin tarafından yorumlanarak değerlendirilmesi ve anlamlandırılması sürecidir.

y       Okuma becerisi, öğrencinin farklı kaynaklara ulaşarak yani bilgi, olay, durum ve deneyimlerle karşılamasını sağlar. Dolayısıyla bu beceri, öğrenme, araştırma, yorumlama, tartışma, eleştirel düşünmeyi sağlayan bir süreci içine alır. Programda okuma öğrenme alanıyla öğrencilerin günlük hayatlarında karşılaştıkları yazılı metinleri doğru bir biçimde ve uygun yöntemleri kullanarak okuyabilmeleri, okuduklarını değerlendirip eleştirel bir bakış açısıyla yorumlayabilmeleri ve okumayı bir alışkanlık haline getirebilmeleri amaçlanmıştır.

y       Programda, okuma becerisini geliştirmek amacıyla çeşitli etkinliklere yer verilmiştir. Etkinliklerde kullanılacak metinlerin Türkçeyi bütün zenginlikleriyle ve doğru bir şekilde yansıtması ayrı bir önem taşımaktadır. Bu nedenle derslerde işlenecek metinlerin taşıması gereken özellikler programda belirtilmiştir.

y       Programda yer alan okuma öğrenme alanında

-          Okuma kuralları

-          Okunan metinlerin anlaşılması ve çözümlenmesi, anlamlandırılması

-          Okunan metinleri değerlendirilmesi

-          Okumanın bir alışkanlık haline dönüştürülmesine yönelik kazanım ve etkinliklere yer verilmiştir.

y       Bununla birlikte, söz varlığını zenginleştirmeye ve araştırmaya yönelik olarak verilen başlıklar, bütün dil becerilerini kapsayan bir önem arz etmektedir.

y       Okuma becerisinin hayatın bütün aşamalarına yayılan bir alışkanlık haline getirilmesi amacıyla hazırlanan etkinlik örnekleri ve formları, hem okuma sürecinin değerlendirilmesi hem de öğrencilerin dil gelişimini izlemeye yardımcı olacaktır.

Okumayı Etkileyen Faktörler
Fizyolojik	Fiziksel	Sosyolojik	Psikolojik	Zihinsel
Okuyucunun herhangi bir sağlık probleminin olmaması	Göz Görme Alanı ( 30 -40 cm) Netlik açısı (190) Ses Alanı Aktif Görme alanı	Aile Arkadaş Okul Kütüphane Öğretmen	Motivasyon	Görme Tanıma Yorumlama İlişkilendirme Metinler arası okuma

1)      Okuma Kurallarını Uygulamaya dönük etkinlikler

v  Ana Haber Bülteni: Bir konu belirlenir ve belirlenen konu hakkında öğrencilerden bir haber metni oluşturmaları istenir. Hazırlanan haber metni televizyon haline getirilmiş kutunun arkasından bir öğrenciye okutulur. Diğer öğrencilerden okuyan öğrencinin telaffuzuna, nefesini ayarlamasına ve noktalama işaretlerine dikkat ederek okumasına puan vermeleri istenir.

v  Beni Dinler Misin: Öğrenciler tarafından seslendirilen hikâye, fıkra, şiir, tekerleme, anı, bilmece, atasözü veya özlü sözlerden oluşan bir kaset doldurulur. Kasete bir isim bulunur. Kaset kapağı tasarlanır. Reklam afişi hazırlanır.

v  Şiir Bahçesinden: Öğrenciler sevdikleri şiirleri seçerek kendi aralarında okuma yarışması düzenlerler. Sınıf içerisinden beş kişilik bir jüri belirlenir. Jüri elindeki değerlendirme kartlarına göre şiirini en iyi okuyan öğrenciyi belirler.

v  Sözün Ezgisi: Şiir, içeriğine uygun sözsüz bir müzik eşliğinde okunur.

v  Yarışma: Öğretmen tarafından bir haber metni seçilir. Farklı öğrencilere bu metin verilir. Metni en akıcı okuyan öğrenci ödüllendirilir.

v  Tekerleme Söyleyelim:

-          Öğrenciler gruplara ayrılır. Bir tekerleme verilerek gruptaki her öğrenci tarafından sırayla okunur.

-          Tekerlemeler, gruplara ayrılan öğrencilere liste halinde dağıtılır. Her grubun, verilen tekerlemeyi hatasız okuyan öğrencisi/öğrencileri kendi grubu tarafından belirlenir ve bunlardan yeni gruplar oluşturularak verilen listedeki tekerlemeleri okumaları istenir. Grup oluşturma işlemi, tekerlemeyi en iyi okuyan öğrenci belirlenene kadar devam eder ve bu öğrenci ödüllendirilir.

Not: Metin öğrenciler tarafından okunmadan önce öğretmen örnek okuma yapabilir. Örnek okuma, metnin niteliğine ve seçilen yöntemin özelliğine göre metnin bütününe yönelik olarak yapılabileceği gibi belli bölüme yönelik olarak da yapılabilir. Öğrencilerin telaffuzunda zorlandıkları kelimelerde, vurgu ve tonlama gerektiren cümlelerin okunuşlarında alıştırmalar yaptırılır.

Sesli ve sessiz okumada hata yapan öğrencilere geri bildirimde bulunulur. Gerekli görülen öğrenciler ses terapistlerine yönlendirilir.

-          Sesini mekâna ve dinleyiciye göre ayarlamanın, nefesi kontrol etmenin önemi vurgulanır.

-          Akıcı biçimde okumada noktalama işaretlerinin işlevine dikkat çekilir.

-          Gerekli yerlerde vurgu, tonlama, duraklama ve ulama yapılır.

-          Kısaltmalarda Türk alfabesindeki harflerin okunuşuna uyulur.

Her okuma etkinliği belirli bir yöntem ve tekniğe göre yapılmalı, her etkinliğin farklı bir yöntemle yapılmasına özen gösterilmelidir.

2)      Okuduğu Metni Anlama ve Çözümlemeye dönük etkinlikler

v  Kelime Harmanı: Dinlenenlere/izlenenlere yönelik hazırlanmış bulmaca çözülür. (1. Kazanım)

v  Kelime Listeleme: Fikir veya duygu belirten kelimeler şemaya yerleştirilir. (1. Kazanım)

v  Karakterler Bir Arada: Şahıs ve varlıkların karakter özellikleri tablo üzerinde sıralanır. (7. Kazanım)

v  Röportaj: Metindeki şahıs veya varlık kadrosuyla hayali röportaj yapılır. (7.Kazanım)

v  Ya Kahramanım Olmasaydı: Öğrenciler okudukları metinde geçen şahıs ve varlık kadrosunu kişilik, fiziki görünüm ve olaya etkileri gibi unsurlar yönüyle karşılaştırır. Bir karşılaştırma şeması kullanır. Tüm bunlara göre kurgu metinde geçen kahramanlardan bazıları çıkarılırsa nasıl sonuçlar doğabileceği tartışılır. (7. Kazanım)

v  Hikâye Ağacı Oluşturma: Hikâyedeki unsurlar ve birbirileriyle ilişkileri gösterilir. (7.Kazanım)

v  Tamamlama: Metinden cümleler seçilerek sebep ve sonuç bildiren ifadelerle tamamlanır. (8. Kazanım)

v  Kısaca…: Sınıfta sesli okuma çalışması yapılır. Öğrencilerden okunan metnin ana fikrini ve yardımcı fikirlerini bularak metni özetlemeleri istenir. (4, 5, 12 Kazanım)

v  Film Şeridi Oluşturma: Kurgusal bir metin verilerek öğrencilerden metin geçen olayları kronolojik bir sıraya koymaları ve bu olayları resimlemeleri istenir. Resimler bir film halinde sıralanır. (12. Kazanım)

v  Beni Düzenle: Metin parçalara ayrılır. Karışık olarak bölümler kronolojik sıraya göre düzenlenir. Düzenlenen metin özetlenir. (12. Kazanım)

v  Resimleme: Öğrenciler gruplara ayrılır. Her gruba bir metin verilir. Verilen metinler grup içinde okunur. Her gruptan bir kişi metni özetler. Daha sonra grup üyeleri bir kâğıdı üç bölüme ayırarak metnin giriş, gelişme, sonuç bölümlerini resimlendirir ve metindeki uygun cümleleri resme yerleştirir. Yapılan resimler, grup üyeleri arasında değiştirilir. (12. Kazanım)

v  Canlanan Hikâyeler: Öğrencilerden biri beğendiği bir hikâyeyi seçer. Kendisini hikâyedeki şahıs veya varlık kadrosundan birinin yerine koyar. Hikâyenin konusuna ve canlandırdığı şahıs veya varlığın özelliğine uygun kostüm giyerek sınıf ortamında kendi bakış açısından hikâyeyi anlatır. (21. Kazanım)

v  Benim Kahramanım: Her gruptan bir öğrenci seçilerek okunan metindeki bir kişi belirler. Öğrenciye birtakım sorular yöneltilerek yardımcı olması için öğretmen önce kendisinin belirlediği bir kahraman aracılığıyla cevap verir.(21. Kazanım)

v  Çözüm Üretme: Metinde ortaya konan sorunlara “Ben olsaydım…” ifadesiyle çözüm aranır. (22. Kazanım)

v  Tamamlama: Yarıda kesilen fıkra veya hikâye tamamlanır. (23. Kazanım)

v  Farkını Bul: Öğrencilere farklı şiir ve düzyazı metinleri dinletilir. Bu metinler söyleyiş ve ahenk unsurları yönünden farklılıkları belirtilerek karşılaştırılır. Karşılaştırma sonunda şiirin özellikleri belirlenir. (25. Kazanım)

v  Şifre Çözücü: İçinde bilinen bir eser adının saklandığı bir metin yazılır. Eser adının şifreli olmasına dikkat edilir. Daha sonra şifreyi çözmek için bazı ipuçları verilir. Öğrenciler ipuçlarından yola çıkararak metinde geçen eser adını bulurlar. (29. Kazanım)

v  Ne çıkarsa: Konu ile ilgili cümleler kartlara yazılarak kutuya atılır. Her grup bir kart çeker. Çekilen kartta yazılanlar grup üyeleri arasında tartışılır.

Birinci Kazanım	Öğrenciler tahminlerinin doğruluğunu kontrol etmek amacıyla sözlük kullanmaya yönlendirilir. Öğretmen tarafından sunulan örneklerin yanında öğrencilerin anlamını bilmediği kelime ve kelime gruplarıyla ilgili çalışmalara da yer verilir. Örneklerden hareketle gerçek, mecaz, terim anlam kavramaları sağlanır.
İkinci Kazanım	Okunanlarda çağrışıma açık konunun anlaşılmasına yardımcı olan ve hatırlamayı kolaylaştıran kelimelere dikkat edilir.
Dördüncü Kazanım	Ana fikir/ana duygu bulunurken öğrencilerin düşüncelerini serbestçe ve kendisine özgü bir şekilde ifade etmelerine imkân verilmelidir.
Altıncı Kazanım	Metindeki anlatımın kaçıncı şahsın ağzından anlatıldığı tespit edilir, anlatıcının özelliklerine ve olaylarla ilişkisine dikkat çekilir.
Onuncu Kazanım	Cümlede doğrudan söylenmeyen ancak cümlenin anlamından çıkarılabilecek diğer yargılar bulunur. Örneğin Mehmet Akif’in Allah Bir daha bu millete İstiklal Marşı yazdırmasın!” ifadesinden “Bir daha milletimiz bağımsızlık savaşı vermek zorunda kalmasın” yargısına ulaşılabilir.
On Beşinci Kazanım	Bir tema boyunca işlenecek metinlerin türü farklı olmalıdır. Öğrencileri türün özelliklerini en iyi temsil eden metinler aracılığıyla tür hakkında genel olarak bilgilendirilir. Metinde kullanılan anlatım biçimleriyle düşünceyi geliştirme yollarının türle ilgisi vurgulanır.
On Yedinci Kazanım	Okuma sürecinde karşılaşılan olay ve düşüncelerin yönünü değiştiren “ne var ki, halbuki, fakat, ama, ancak, oysa, öte yandan, bir de ne göreyim…” vb. kelime grubu ve ifadelerin kullanım özelliklerine dikkat çekilir.
On Sekizinci Kazanım	Metinde geçen mecaz, benzetme, kişileştirme, konuşturma ve abartma sanatlarına dikkat çekilir.
Yirmi Beşinci Kazanım	Yazarın ses akışını sağlayan kafiye, redif gibi ahenk unsurları fark edilir. Kafiye ve redif terimleri kullanılmaz, bunların çeşitlerine değinilmez. Şiirin duygu, düşünce ve hayalleri ifade eden derin bir anlatım olduğu kavranır. Kendi anlamları dışında kullanılarak şiirde çağrışımlara yol açan kelimeler belirlenir.
Otuz Birinci Kazanım	Yazarın/şairin hayatı ve yaşadığı dönemin şartları çeşitli etkinlik ve görsel materyallerle öğrenci seviyesine uygun olarak işlenir. Yazarla/şairle yapılan röportajlardan yararlanılır.

OKUMA SÜRECİNN AŞAMALARI
1.        TAKLİT	Tanıma
2.        BAŞLANGIÇ	Kavrama
3.        GELİŞİM	Uygulama
4.        İLERLEME	Uygulama “sessiz okuma başlar”
5.        İLİŞKİLENDİRME	Analiz karşılaştırarak okur. Metinler arası okuma
6.        AKICI OKUMA	Analiz, uzun süre sessiz okur.
7.        BAĞIMSIZ OKUMA	Okuduğu metni değerlendirir.

3)      Okuduğu Metni Değerlendirmeye dönük etkinlik

v  Okuduklarımı Değerlendiriyorum: Öğrenciler gruplara ayrılır. Birinci gruptan metindeki cümle ve cümlelerdeki kelime sayılarını belirlemeleri, ikinci gruptan metinde kullanılan sıfatları tespit ederek bunların anlam özelliklerini dikkate alarak gruplandırmaları, üçüncü gruptan ise metindeki mecazlı kullanımları bulmaları istenir. Sonuçlar tartışılarak metnin dil ve anlatımı hakkında genel bir yargıya ulaşır. (1. Kazanım)

NOT: Dil ve anlatım açısından değerlendirme çalışmaları ETKİNLİKLER ARACILIĞIYLA yapılır. Metnin dil ve anlatımının değerlendirilmesinde uygulanacak etkinlikler yazarın anlatımında öne çıkan özellikler doğrultusunda düzenlenmelidir. Söz gelimi yazar uzun ya da kısa cümleleri belirgin biçimden kullanıyorsa cümle uzunluğuna yönelik bir etkinlik düzenlenebilecekken, bunun bir anlatım özelliği olarak karşımıza çıkmadığı metinlerde cümlelerin uzunluk açısından değerlendirilmeleri istenememelidir. Bu tür etkinlikler ile öğrencinin metni “açık, anlaşılır, sade bir dil kullanılmış; anlatım etkileyici ve sürükleyici.” gibi basmakalıp ifadelerle değerlendirmesinin önüne geçilmelidir.

4)      Söz Varlığını Geliştirmeye dönük etkinlikler

v  Anlamını Yazma: Cümlelerdeki kelimenin altına, hangi anlamlarıyla kullanıldığı yazılır. (1. Kazanım)

 

v  Farklı Olanı Bulma: Temel/mecaz/terim anlamlarında kullanılmayan kelimeler arasında farklı olan bulunur. (1. Kazanım)

v  Eşleştirme: Kelimeler eş/zıt/yakın anlamlarıyla eşleştirilir. (1. Kazanım)

v  Şema oluşturma: Kelimelerin eş/yakın/zıt anlamlarıyla ilgili listeler, şemalar düzenlenir. (1. Kazanım)

v  Sihirli Kareler: Okunan metinden hareketle hazırlanan bulmacalar çözülür. (1. Kazanım)

v  Farklarını Bulma: Eş sesli kelimelerle ilgili metinler (şiir, mani, atasözü vb.) okunur, kelimelerin anlam farkları söylenir. (1. Kazanım)

v  Çengel Bulmaca: Hazırlanan bulmacada numaralandırılmış karelerdeki harfler birleştirilerek atasözü veya deyim bulunur. (1. Kazanım)

v  Ben Hazırladım, Sen Çöz: Kelime ve kavramlar belirlenerek bunları içeren değişik bulmacalar hazırlanır. (1. Kazanım)

v  Gruplama: Öğrencilere “sandalye, tabure, oturak, koltuk, kanepe” gibi aynı kavram alanına giren kelimeler verilir. Bu kelimelerin ortak ve birbirinden farklı yönlerini belirleyerek kelimeleri tanımaları istenir. (2. Kazanım)

v  Eşleştirme: Atasözleri ve deyimler uygun tutumlarla/davranışlarla eşleştirilir. (3. Kazanım)

v  Canlan Biraz: Metinde geçen deyim ve atasözleri değiştirilerek gerçek anlamlarıyla cümle içinde kullanılır. Öğrencilerden bu deyim ve atasözlerini bulmaları istenir. (3. Kazanım)

v  Gruplandırma: Atasözleri ve deyimler anlam özelliklerine göre gruplandırılır. (3. Kazanım)

v  Düzenimi Kaybettim Yardım Eder Misin: Öğrenilen kelimelerin harflerinin yerleri değiştirilerek öğrencilerden bu kelimeleri bulmaları ve cümle içinde kullanmaları istenir. (3. Kazanım)

v  Atasözlerimiz Canlandı: Metinde geçen bir deyim veya atasözüyle ilgili oyun hazırlanır. (3. Kazanım)

v  Kelime Küpü: Öğrenciler gruplara ayrılarak her gruba bir kelime küpü verilir. Metinde ilk kez karşılaşılan kelimeler, küpün farklı yüzlerine yazılır. Her kelimeye farklı puanlar verilir. Küp sırasıyla atılarak öğrencilerden gelen kelimelerle ilgili farklı cümleler oluşturmaları istenir. Arkadaşlarıyla aynı cümleyi kuran öğrenci oyundan çekilir. Oyun sonunda en çok puan alan öğrenci birinci olur. (3. Kazanım)

5)      Okuma Alışkanlığı Kazanmaya dönük etkinlikler

v  Kitap Sergisi: Sınıfta veya okulda konuya, yazara, türe göre kitap sergileri düzenlenir. (2. Kazanım)

v  Arşiv Oluşturma: Gazete ve dergi kupürü biriktirilir veya belirli konularda gazete ve dergilerde yayınlanan yazılar toplanır. (3. Kazanım)

v  Yorumlama: Herhangi bir fotoğraf, resim, gazete ve dergilerdeki insanların yüz ifadeleri veya düzeye uygun bir karikatür hakkında konuşulur. (3. Kazanım)

v  Gezi: Kütüphanelere gezi düzenlenir.

v  Haftanın Hikâyesi: Öğrenciler tarafından okunan hikâyeler belirli aralıklarla sınıf ortamında paylaşılır. Okuduğu hikâyeyi en güzel şekilde anlatan öğrenci belirlenerek ödüllendirilir. (6. Kazanım)

v  Haftanın Ödüllü Kitabı: Okunan kitaplar tanıtılır, en iyi kitap haftanın kitabı olarak seçilir. Kitabı tanıtan öğrenci ödüllendirilir. (6. Kazanım)

v  Pano Düzenleme: Öğrencilerin sınıf veya okul panolarına seçtikleri metinlerle katılımları sağlanır. (6. Kazanım)

v  Soru Sorma: Aynı kitap bütün öğrenciler tarafından okunur. Öğrencilerden biri kitabı tanıtırken diğerleri tarafından kitapla ilgili sorular sorulur. (6.Kazanım)

v  Şiir Dinletisi: Bir şairin şiirlerinden oluşan dinleti düzenlenir. Belli bir konuda farklı şairlerin şiirlerinden oluşan bir dinleti düzenlenir. (7. Kazanım)

v  Pano Okuma: Pano okuma yönergesi hazırlanarak öğrencilerden yönergeye uygun okuma yapmaları istenir.

v  Kitap Torbası: Birkaç torba hazırlanarak numaralandırılır. Önceden gruplandırılan kitapların adları kâğıtlara yazılarak torbaya konur. Öğrenciler her hafta bu torbadan bir kitap seçerek okurlar. Okuma sürecine aileler de dinleyici veya okuyucularda alarak katılırlar. (2. 8. Kazanım)

v  Hafızam Beni Yanıltmadı: Öğretmen sınıfa güzel düz yazılarından oluşan bir seçki getirir. Öğrenciler beğendiği bir metni birkaç gün içinde ezberler. İkişerli gruplara ayrılan öğrenciler ezberledikleri metni gruplara ayrılan öğrenciler ezberledikleri metni kullanarak birkaç diyalog oluşturur. Oluşturulan bu diyaloğu arkadaşlarına sunarlar. Bu çalışmayı en iyi yapan grup ödüllendirilir. (9. Kazanım)

Okuma Metinlerinde Bulunması Gereken Önemli Özellikler

1.       Metinler kitapların yanı sıra dergi, gazete, ansiklopedik sözlük, resmi internet siteleri ile basılı materyallerin çevrim içi sunumlarında seçilebilir. Aynı kaynaktan ikiden fazla metin alınmamalıdır.

2.       Yıl boyunca işlenecek okuma metinlerinin 1/2 ‘si bütün halinde alınmalıdır. Şiirlerin bütün halinde alınması esastır. Şiir dışında bütün halinde alınan metinlerde eğitsel yönden uygun olmayan ifadeler varsa –metnin bütünlüğünü bozmamak kaydıyla en fazla bir cümle, cümlelerin bütünlüğünü bozmamak kaydıyla en fazla beş kelime- çıkarılmalıdır.

3.       Yıl boyunca işlenecek okuma metinlerinin 1/3’ünde metnin özünü ve anlam bütünlüğünü bozmamak kaydıyla kısaltma ya düzenlemeye gidilebilir. Düzeltme sırasında metne cümle ya da paragraf eklemez.

4.       Tek yazarlı ya da birde çok yazarlı ders kitaplarında yazarlar tarafından yazılan ya da hazırlanan metin sayısı ikiyi geçememelidir.

5.       Yıl içinde dinleme metinleri dâhil bir yazardan ikiden fazla metin işlenmemelidir.

6.       Ders kitabındaki metinler, içeriğe uygun çeşitli görsel materyaller (fotoğraf, resim, afiş, grafik, karikatür, çizgi film kahramanları…) ile atasözü, özdeyiş, duvar yazısı ve sloganlarla desteklenmelidir.

7.       Metinler, öğrenciye eleştirel bir bakış açısı kazandıracak özellikler taşımalıdır.

8.       Metinler, yazar ve şairlerin yalnızca edebi yönlerini ön plana çıkarmalıdır.

9.       Her metin öğrencilerin söz varlığını geliştirecek yeni öğrenilecek söz ve söz gruplarına yer vermeli; ancak bu oran metni oluşturan kelimelerin %5’ini geçmemelidir.

Okuma Yöntem ve Teknikleri

1.       Sessiz Okuma

y        Öğrencilerin akıcı ve hızlı okumalarını sağlamaktır. Sessiz okuma, göz hareketleri ve beyinde meydana gelen okuma sürecine dayanmaktadır. Sesli ve sessiz okuma arasındaki en önemli fark, sesli okumanın anlamayı değil, anlatmayı kapsamasıdır.

y        Uygulaması

-          Sessiz okuma, her gün veya haftada bir defa uygulanabilir. Öğrenciler, sınıfta okunacak olan herhangi bir metni veya kendi istedikleri bir kitabı öğretmenin belirlediği bir sürede okurlar. Bütün sınıf sessiz okuma sürecine katılırken, öğretmen de sessiz okuyarak öğrencilere örnek olur. Bu süreçte öğrencilerin başkalarını rahatsız etmeden okumalarına dikkat edilir.

-          Sessiz okuma sürecinin sonunda, sınıfça veya grup içinde metinle ilgili tartışmalar yapılır. “Bu kitabı neden seçtiniz?” “Kitapta ilginizi çeken noktalar nelerdir?” “Bu kitabı arkadaşlarınıza tavsiye etmenizin sebebi nedir?” gibi sorular sorularak öğrencilerin kitapla ilgili görüşleri alınır.

-          Öğrenciler, metinde ilgilerini çeken veya anlamadıkları bölümleri, metni okurken neler hissettiklerini yazılı veya sözlü olarak ifade ederler.

2.       Sesli Okuma

y        Öğrencilerin okunan metinde geçen kelimelerin nasıl telaffuz edildiğini ve hangi bağlamda kullanıldığını anlamalarını sağlamaktır. Sesli okuma, öğrencilerin okuma seviyesini belirlemeye yardımcı olurken, dinleyenlerin zihinsel faaliyetlerinin gelişmesine de katkı sağlar. Öğrencilerin düzgün konuşma yeteneğini geliştirir. Sesli ve güzel okuma, dinleyicilerin konuya ilgi duymasını sağlar ve okuma ZEVKİ uyandırır.

y        Sesli okuma farklı şekillerde yapılabilir.

-          Birinci yol, öğretmenin açık ve anlaşılır bir biçimde, herkesin duyacağı bir ses tonuyla örnek okuma yaptıktan sonra, öğrencilere metni kavramaya yönelik sorular sorması ve etkinlikler yaptırmasıdır.

-          İkinci yol öğretmenin örnek okumasından sonra bir öğrencinin sesli okumasıdır.

-          Üçüncü yol ise yine öğretmenin örnek okumasından sonra öğrencilerin gruplara ayrılarak her gruptan bir öğrenci veya grubun tamamının sesli olarak okumasıdır.

y        Sesli okumanın en önemli şartı, kelimeleri doğru telaffuz etmek, okuma zevki uyandırmak ve konuşur gibi okumaktır. Sesli okumada hızlı okumaktan çok, uygun yerlerde duraklama yapmak önemlidir. Ses tonu, metindeki duygu ve düşüncelere bağlı olarak ayarlanmalıdır. Okunan metin dikkatle dinlenmeli okuma süreci kesintiye uğratılmamalı, düzeltmeler ve açıklamalar okumanın sonuna bırakılmalı, aynı parça sebepsiz yere tekrar okutulmamalıdır.

3.       Göz Atarak Okuma

y        Konunun ayrıntılarına girilmeden, ana hatlarıyla kavranmasıdır.

y        Metnin içeriğini anlamak ve istenen bilgiye ulaşmak için önce metnin başlığına bakılır; uzunluğu ve biçimi incelenerek metin şekil bakımından değerlendirilir. Metnin konusunu anlamak için gözler hızla metin üzerinde gezdirilir. Zihninde oluşan soruların cevabı olabilecek cümleler bütün olarak okunur. Böylece ayrıntılar atlanarak ana fikre ulaşılmış olur. Öğretmen, verilen metnin ana fikrinin bulunması için belirli bir süre verir. Bu süre sonunda öğrencilerin verdikleri cevaplar tartışılır ve ana fikir söylenir.

4.       Özetleyerek Okuma

y        Amacı, konunun ana hatlarının kavranmasını sağlamaktır.

y        Uygulaması

-          Metni okumaya başlamadan önce tahtaya

Metinde geçen şahıs ve varlıklar kimlerdir?

Olaylar nerede ve ne zaman geçmektedir?

Metnin giriş ve sonuç bölümlerinde ne tür değişiklikler olmuştur?

Soruları yazılır. Öğrencilerden metni dinlerken veya okurken bu soruların cevaplarını bulmaya çalışmaları istenir.

-          Okuma süreci zaman zaman kesintiye uğratılarak öğrencilere okunan bölümün özetini çıkarmaları için süre verilir. Okuma bittikten sonra, her bölümün özetini bir veya iki cümle ile yeniden ifade etmeleri ve bu cümleleri birleştirerek tek bir paragrafa dönüştürmeleri istenir. Metin ikinci kez okunur ve öğrenciler gerekli düzeltmeleri yaparlar.

5.       Not Alarak Okuma

y        Öğrencileri okuma sürecinde etkin kılmak, onları bilgi, düşünce ve olayları hatırlamalarını sağlamaktır.

y        Uygulaması

-          Sesli ve sessiz okuma sırasında öğrencilerden, okuma amaçlarına göre not almaları istenir. Bunun için öğrencilere farklı çalışma kâğıtları verilebilir. Sesli okuma öncesinde öğrencilere, metnin türü ve konusu hakkında bilgi verilerek not alma sırasında dikkat etmeleri gereken noktalara değinilir. Öğretmen, önemli cümleleri veya bölümleri ikinci kez okuyarak öğrencilerin dikkatini çeker. Okuma sonuncunda öğrencilerin aldıkları notlar değerlendirilir.

-          Sessiz okuma sırasında öğrenciler, kartlara ve kâğıtlara önemli gördükleri yerleri not ederler.

6.       İşaretleyerek Okuma Yöntemi

y        Amacı, konuyu anlamaya yardımcı olacak anahtar kelime ve kavramlar ile önemli görülen yerlerin belirlenmesidir.

y        Uygulaması:

-          Not alma yönteminden farklı olarak öğrenciler, önemli gördükleri yerleri metin üzerine işaretler. Öğrenciler altını çizdikleri veya çeşitli işaretlerle belirledikleri bölümleri, kendi cümleleriyle ifade ederek anlamlı bir metin oluştururlar. Böylece, metin ana hatlarıyla kavranmış olur.

7.       Tahmin Ederek Okuma

y        Amacı öğrencileri okuma sürecinde etkin kılmak için metinde geçen duygu, düşünce ve olaylarla ilgili merak uyandırmaktır.

y        Uygulaması

-          Öğrencilere, metinde geçen bazı kelime ve ifadelerin metnin devamı hakkında fikir verebileceği açıklanır. Tahmin ederek okuma çeşitli yollarla yapılır. Bunlar:

1.       Metnin verilen kısmı öğrenciler tarafından okunur. Öğretmen, öğrencilerden “metinde gelişen ve gelişebilecek olayları” iki ayrı sütuna listelemelerini ister. Metnin kalan bölümü öğretmen tarafından okunduktan sonra metindeki olayların nasıl sonuçlandığı ayrı bir sütuna yazılır. Bunun için öğrencilere her bölümle ilgili düşüncelerini yazmaları için üç sütundan oluşan çalışma kâğıtları dağıtılır.

Okunan Bölümde Gelişen Olaylar

Gelişebilecek (Tahmini) Olaylar

Okunduktan Sonra Gelişen Olaylar

2.       Öğretmen metnin bir kısmını sesli okur. Öğrencilerde MERAK uyandıran ifadeler ve bunlarla ilgili sorular tahtaya yazılır. Metnin devamında soruların cevapları bulundukça üstleri çizilir.

3.       Öğretmen, öğrencilerden metni okumaya başlamadan önce, metnin başlığı ve görsel unsurlardan hareketle metnin içeriğine yönelik tahminlerde bulunmalarını ister. Sesli okuma sırasında duraklama yaparak “Sizce bundan sonra ne olabilir?” “Metnin devamında olayların tahmin ettiğiniz gibi gelişmesinin sebebi nedir?” gibi sorularla öğrencinin dikkatini metne yoğunlaştırır.

8.       Soru Sorarak Okuma

y        Amacı, okuma öncesinde ve sürecinde öğrencilere sorular hazırlatarak metin üzerinde düşünmelerini ve metni anlamalarını sağlamaktır.

y        Uygulaması:

-          Metin sesli veya sessiz okunduktan sonra öğrenciler, okuma sürecinde zihinlerinde oluşan soruları yazarlar. Gruplara ayrılarak bu sorulara cevap ararlar. Her gruptan veya sınıftan bir öğrenci, bir arkadaşına soru sorar.

-          Öğrenciler metni okumadan önce ve okuma sırasında, metnin başlığı ve görsel unsurlarıyla ilgili zihinlerinde oluşan soruları tahtaya yazarlar. Cevaplandırılan soruların üstleri çizilir.

9.       Söz Korosu

y        Amaç öğrencilerin okuma ve birlikte çalışma becerilerinin geliştirilmesidir.

y        Uygulaması

-          Bir şiir veya düz yazı bölümlere ayrılarak bir grup öğrenci tarafından birlikte okunur. Öğrenciler gruplara ayrılır. Metnin öğretmen tarafından okunarak anlaşılması sağlanır. 4 şekilde yapılır.

1.       Hep Birlikte Okuma: Metnin tamamı, sınıf veya bir grup tarafından okunur.

2.       Grup Olarak Okuma: Metnin bölümlere ayrılarak her grup bir bölümü okur.

3.       Karşılıklı Okuma: Öğrenciler iki gruba ayrılarak metnin belirlenmiş bölümlerinden birini bir grup, diğer bölümlerini de ikinci grup okur.

4.       Nakaratlı Metinleri Okuma: Öğrenciler gruplara ayrılarak her bölümü bir grup veya bütün gruplar birlikte okur.

-          Metin okunurken şahıs ve varlık kadrosu, karakter özelliklerini yansıtacak şekilde seslendirilir.

10.    Okuma Tiyatrosu

y        Amaç, öğrencilerin metnin yapısını, dilini ve metinde yer alan şahıs ve varlık kadrosunun özelliklerini anlamalarını sağlamaktır.

y        Uygulaması

-          Metin okunduktan sonra diyaloglara dönüştürülerek tiyatro metni haline getirilir. Metin içeriğiyle ilgili değişiklik yapılmaz, konuşma cümlelerinden ve olaylardan hareketle diyaloglar oluşturulur. Her öğrenci okuyacağı bölüme hazırlanır. Aynı zamanda metnin kavranması sağlanmalıdır. Öğrenciler, okudukları bölümde vermeleri gereken duyguyu, metin bağlamından hareketle açıklayabilmelidir.

11.    Ezberleme

y        Amaç, öğrencilerin hafızalarını güçlendirmek, kültürel ve edebi değere sahip metinlerdeki cümle yapılarını ve söz varlığını kavrayarak Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmalarını sağlamaktır.

y        Uygulaması

-          Öğrencilerin seviyelerine, ilgi ve ihtiyaçlarına yönelik olarak belirlenen metinler (şiirler, kısa düz yazılar, güzel sözler vb.) belirli bir süre içinde öğrenciler tarafından ezberlenir. Ezberlenen metinler, sınıf içi veya sınıf dışı etkinliklerde sunulur. Böylelikle öğrencilerin söz varlığı zenginleşir. Türkçeyi kurallarına uygun kullanma becerileri ve öz güvenleri gelişir.

12.    Metinlerle İlişkilendirme

y        Amaç, öğrencilerin okudukları metinle diğer metinler arasında ilişki kurmasını sağlayarak düşünme becerilerini geliştirmektir.

y        Uygulaması

-          Metin okunduktan sonra öğrencilere, daha önce okudukları diğer metinlerle ne gibi benzerliklerinin olduğu sorulur. Metinler arasında yer, zaman, şahıs ve varlık kadrosu, konu, düşünce ve olay bakımlarından ilişki kurmaları istenir. “Bu kitabın konusu ile daha önce okuduğunuz --- adlı kitabın konusu arasında nasıl bir ilişki vardır?” “Bu iki kitap arasında şahıs ve varlık kadrosu yönüyle nasıl benzerlikler bulunmaktadır?” gibi sorularla öğrencilere yol gösterilir.

13.    Tartışarak Okuma

y        Amaç öğrencilerin, metinde işlenen konuyla ilgili bilgi, duygu ve düşüncelerini başkalarıyla paylaşmalarını ve onların bilgi ve görüşlerinden yararlanarak FARKLI BAKIŞ AÇILARI kazanmalarını sağlamaktır.

y        Uygulaması:

-          Bu yöntem, metin bölümlere ayrılarak uygulanabileceği gibi metnin bütününe yönelik de uygulanabilir.

-          Tartışma sınıfça veya küçük grupla halinde yapılabilir. Tartışma sonunda varılan ortak düşünceler not edilerek metin halinde sunulur. Bütün öğrencilerin tartışmaya katılması ve birbirlerinin düşüncelerine saygı duyması sağlanır.

14.    Eleştirel Okuma

y        Amaç öğrencilere okudukları hakkında soru sorma alışkanlığı kazandırarak konu hakkında düşünmelerini sağlamak; konuyu olumlu ve olumsuz yanlarıyla ve tarafsız bir bakış açısıyla değerlendirerek kendi doğrularını buldurmaktır.

y        Uygulaması

-          Metin okunurken öğrenciler, katılıp katılmadıkları yerleri belirler ve zihinlerinde oluşan sorulara cevap ararlar. Duygu, düşünce ve olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kurmaya çalışırlar. Kişisel deneyimlerinden hareketle okuduklarını anlamlandırırlar.

D.     Yazma Eğitimi

y        Yazılı anlatım, bireyin kendini doğru ve amacına uygun olarak ifade etmesinde ve iletişim kurmasında en etkili iletişim araçlarından birdir.

y        Türkçe Öğretim Programı’nda yazma becerisinin geliştirilmesiyle; öğrencilerin duygu, düşünce, hayal, tasarı ve izlenimlerini dilin imkânlarından yararlanarak ve yazılı anlatım kurallarına uygun şekilde anlatmaları, yazmayı kendini ifade etmede bir alışkanlığa dönüştürmeleri ve yazma yeteneği olanların bu becerilerini geliştirmeleri amaçlanmaktadır.

y        Uzun bir süreç isteyen yazma becerisinin kazanılması ve istenen amaçlara ulaşılması, ancak çeşitli ve özendirici yazma uygulamalarıyla mümkün olur.

y        Yazma becerisinin bilgi, birikim ve dili etkili kullanmayı gerektirdiği göz önüne alınarak bu sürecin dinleme/izleme, konuşma, okuma ve dil bilgisi etkinlikleriyle de desteklenmesi gerekmektedir.

y        Hikâye, roman, şiir gibi türlerde ürün vermek, bireysel yetenek ve yaratıcılık gerektirse de öğrencilerin duygu, düşünce, hayal ve izlenimlerini doğru, açık, anlaşılır ve yazma kurallarına uygun şekilde anlatmaları yazma tekniğine uygun bilgi ve beceriler kazandırılarak sağlanabilir.

y        Türkçe Öğretim Programında yazma,

-          Yazma Kurallarını Uygulama

-          Planlı Yazma

-          Farklı Türlerde Metin Yazma

-          Kendi Yazdıklarını Değerlendirme

-          Kendini Yazılı Olarak İfade Etme Alışkanlığı Kazanma

-          Yazım ve Noktalama Kurallarını Kavrama ve uygulama ile ilgili amaçlara yönelik kazanımlar yer almaktadır.

y        Öğretmen, farklı yöntemlere uygun etkinliklerle yazmayı öğrenciler açısından zevkli hale getirerek yazma alışkanlığı kazanmalarına yardımcı olmalı, öğrencilerin hangi türlerde yazmaya yetenekli olduğunu belirleyerek onları başarılı olduğu türlerde yazmaya yönlendirmelidir.

y        Yazma çalışmalarının istenen amaçlara ulaşabilmesi, yapılan etkinliklerin değerlendirmesiyle mümkündür. Programda, öğrencinin kendi yazdıklarını değerlendirme ölçütlerine yer verilerek yalnızca öğretmen değil, öğrencinin kendisinin ve arkadaşlarının da bu sürece katılması amaçlanmıştır. Bu tutum öğrencilere eleştirme, değerlendirme ve yorumlama becerilerinin geliştirilmesine de yardımcı olacaktır.

y        Bitişik eğik yazı öğretimi, ilk okuma yazma öğretimiyle birlikte başlayıp ilk sınıflarda kazandırılacağından 6, 7 ve 8. sınıflarda bitişik eğik yazı için ayrı bir zaman dilimi ayrılmayacaktır. Ancak öğrencilerin bütün derslerde, bitişik eğik yazıyı işlek ve güzel kullanmalarına özen gösterilmelidir.

1.       Yazma Kurallarını Uygulamaya dönük etkinlikler

v  Düzenleme: Sınıfa biçim açısından farklı özellikler taşıyan elektronik mektup, mektup ve dilekçe örnekleri getirilir. Bunlardan hareketle kâğıt ve sayfa düzeni ile biçim özellikleri üzerinde durulur. (1. Kazanım)

v  Güzel Türkçem: Kullanılan yabancı kelimelerin listesi yapılarak Türkçe karşılıklarıyla eşleştirilir. (6. Kazanım)

v  Çizgiler Ne Söyler? : Düzeye uygun bir resim verilerek resimleri yorumlama çalışması yapılır. Öğrencilerden yazma çalışması sırasında yazma kurallarını uymaları istenir.

v  İnceleme: Yazma çalışmaları sırasında metinlere ya da kitaba düzen vermek amacıyla okunan kitaplar ve basılı materyaller incelenir.

Not: Yazma kurallarının uygulanmasında Türk Dil Kurumu’nun Yazım Kılavuzunun son basımı esas alınır. Çizgisiz kâğıt kullanılır. Kâğıdın yalnızca ön yüzüne yazılır. Kâğıdın kenarlarına, paragraflar, satırlar ve kelimeler arasında uygun boşluk bırakılır.

Not: Okunaklılık: Her harfin karakteristik özelliğine uygun olarak ve başka bir harfi çağrıştırmayacak şekilde yazılmasıdır.

Not: İşleklik: Yazının hem okunaklı hem de rahat yazılabilmesidir.

2.       Planlı Yazmaya dönük etkinlikler

v  Soru Hazırlama: Konuyu açığa kavuşturmak için yazıda cevabı verilecek sorular hazırlanır. (1. Kazanım)

v  Serbest Kürsü: Öğrencilerin olaylara farklı bakabilmelerini sağlamak amacıyla yazma öncesinde, konu hakkında sınıf içi tartışma yapılır. (1. Kazanım)

v  Beyin Fırtınası: Konuyla ilgili düşünceler, hiçbir sınırlamaya tabi tutulmadan not edilir, alınan notlardan hareketle yazılır. (2. Kazanım)

v  Zihin Haritası Oluşturma: Konunun ana başlığı veya konuyu çağrıştıracak bir simge veya kavram kâğıdın ortasına yazılır. Anahtar kelimeler saat yönünde eklenir. Gerekli görülen başlıkların yanına, o başlığı en güzel şekilde ifade eden sembol, resim, şekil vb. çizilir. Temel başlıkları destekleyici alt başlıklar yazılır. Temel ve alt başlıklar gözden geçirilerek birbirleriyle ilişkili olanlar farklı renkte kalemle çizilir. (2. Kazanım)

v  Pilavdan Dönenin Kaşığı Kırılsın: Her öğrenci, velisi ile belirledikleri konulara uyacaklarına dair bir anlaşma imzalar. Her iki tarafa verilmek üzere iki nüsha hazırlanır. Anlaşma taraflar tarafından imzalanır.

v  Projem: Öğrencilere farklı konular verilerek seçmeleri istenir. Her öğrenci seçtiği konuyla ilgili bir proje hazırlar. Öğrenciler yazdıklarını afiş, poster, grafik, resim veya bilgisayarlardan yararlanarak sunar.

v  Yaşayan Zaman: Öğrenciler yaşadıkları çevrede meydana gelen, ilgi çekici ve önemli olayların listesini yaparlar. Listede yer alan olaylar arasından bazıları seçilerek zaman çizelgesine yerleştirilir. Her olay ait olduğu döneme yazılarak resimlenir ve kâğıtlar birleştirilerek sınıf duvarlarına asılır. Her öğrenci seçtiği bir dönemde yaşayan gerçek veya hayali bir şahsın yerine geçerek hikâyesini anlatır. Örneğin, bir öğrenci valiyi temsil ediyorsa o dönemde yaşayan bir olayı ve bunlarla ilgili yaptıklarını anlatır. Öğrenciler o dönemi yansıtan kıyafetleri giyerek olayı canlandırmaya çalışır.

v  Ben Bir Seyyahım: Gezip görülen yerleri anlatan yazılar bir araya getirilerek “… Seyahatnamesi” adı verilen bir kitap oluşturulur.

v  Atatürk’ü Tanıyorum: Atatürk’ün hayatını anlatan bir zaman çizelgesi hazırlanır. Öğrencilerin yazdıkları, kronolojik sıraya konularak kitap haline getirilir ve sınıf kitaplığına yerleştirilir.

v  Sınıf Gazetesi: Çıkarılacak sınıf gazetesi için gönüllü öğrenciler seçilerek görev dağılımı yapılır. Hazırlanan gazete sınıftaki panoya herkesin okuyabileceği bir şekilde asılır.

Not: Yazılacakların bölümleri, başlık ve alt başlıkları belirlenir. Yani taslağı oluşturulur. Bunun için Beyin Fırtınası ve Zihin Haritası etkinlikleri/teknikleri oluşturulur.

Not: Tanımlama, betimleme, örnekleme, karşılaştırma, tanık gösterme, benzetme ve sayısal verilerden yararlanılarak ana fikir desteklenir.

Not: Her yazma etkinliği belirli bir yöntem ve tekniğe göre yapılmalı, her etkinliğin farklı bir yöntemle yapılmasına özen gösterilmelidir.

Not: Yazılı anlatım biçim, dil ve anlatım, yazım ve noktalama gibi üç ana başlık altında değerlendirilir.

3.       Farklı Türlerde Metinler Yazmaya dönük etkinlikler

v  Hikâye Yazma: Farklı hikâyelerden tek bir hikâye oluşturulur. Farklı olasılıklar düşünülerek “Eğer… Olsaydı/olmasaydı, ne olurdu?” sorularına cevap veren bir hikâye yazılır. Yazılan hikâye canlandırılır. (1. Kazanım)

v  Perde Açılıyor: Belirlenen konuda tiyatro metni yazılır veya hikâye metni tiyatroya dönüştürülür ve sahnelenir. (1. Kazanım)

v  Masal Yazma: Okunan veya dinlenen/izlenen bir masal kahramanının hayal edilen yeni bir macerası yazılır. Değişik masal kahramanları tek bir masalda buluşturulur veya masal kahramanının maceraları günümüze uyarlanarak yazılır. (1. Kazanım)

v  Senaryolaştırma: Bir Nasrettin Hoca fıkrası senaryolaştırılır. (1. Kazanım)

v  Yuvarlak Masa Yazarlığı: Öğrenciler gruplara ayrılır. Her gruba farkı bir cümle verilir. Verilen cümleler hikâyelerin giriş cümlesi olarak kullanılır. Öğrencilere 2 dakika süre verilir. Öğrenciler bu sürenin sonunda, cümleleri bitmemiş bile olsa yazmayı bırakırlar. Her öğrenci kâğıdı sağındaki arkadaşına verir. Bir sonraki öğrencinin yazma süresi artırılır. Son turda metinler, ilk yazan öğrenciye döner ve o öğrenci hikâye tamamlanmamışsa sonlandırır. Her grup yazdıkları hikâyeler arasından en beğendiklerini seçerek sınıfta paylaşır. (1. Kazanım)

v  Diyalog Kurma: Okunan masal, öykü, fıkra veya anı diyaloğa dönüştürülür. (1. Kazanım)

v  Gündem Oluşturma: Güncel bir konuyla ilgili görüş ve düşünceler yazılır. (2. Kazanım)

v  Renklerin Dünyası: Her öğrenci bir renk adını en güzel rengin kendisi olduğu konusunda ikna edici yazı yazar. (2. Kazanım)

v  Adım Adım Dergicilik: Okul gazete ve dergisi için yazılar yazılır.

v  Bir Elin Nesi Var İki Elin Sesi Var: “Bir elin nesi var, iki elin sesi var.” atasözü tahtaya yazılır. Öğrencilere ne anlama geldiği sorulur. Öğrenciler atasözünde anlatılana benzer bir durumla karşılaşıp karşılaşmadıkları hakkında konuşulur. Sınıf iki gruba ayrılarak bildikleri atasözlerini yazarlar. Yazdıkları atasözlerinden birini seçerek 3-5 paragraflık metin oluşturulur. (2. Kazanım)

v  Denemeler: Öğrencilere bir konu verilir. Bu konuyla ilgili çağrışım yapan kelimeler listelenir. Bu kelimelerden birbiriyle ilişkili olanlar eşleştirilir. Konuyla ilgili bilgiler gözden geçirilir. Öğrenciler yazdıklarının taslağını yanlarındaki arkadaşlarına okutarak görüşlerini alırlar. Gerek düzeltmeleri yaparak yazılarına son halini verirler. (2. Kazanım)

v  Kulağıma Küpe Olsun: Bir metnin ana fikrinden hareketle öğüt verici bir yazı yazılır. (2. Kazanım)

v  Aynadaki İzler: Öğrenciler, kendilerinin 20 yıl sonraki halleri ve fiziki görünümleri hakkında düşünce ve hayallerini anlattıkları geleceğe yönelik bir mektup yazarlar. (2. Kazanım)

v  Yangın Var: Bir yerde yangın çıktığı haberi alınır. Öğrenciler muhabiri, itfaiye şefini, yaralıyı, olaya tanık olan birini canlandırır. Muhabir, olaya ilgisi olanlarla görüşerek notlar alır. Mümkün olduğu kadar çok bilgi edinilerek notlardan haber metni oluşturulur. (3. Kazanım)

v  Slogan Bulma: Öğrencilerden bir ürünü veya etkinliği tanıtmak için kısa, etkili cümleler kurmaları istenir. Bulunan sloganlar sınıf panosuna asılır. (3. Kazanım)

v  Onu Tanıyorum: Her öğrenci veya grup, Yunus Emre’yi hayatından bir dönem seçer ve o dönemle ilgili araştırma yapar. Kendisini o dönemde yaşayan veya hayali bir şahsın yerine koyarak Yunus Emre’yi tanıtan bir yazı yazar. Öğrencilerin yazdıkları kronolojik sıraya konularak kitap haline getirilir ve sınıf kitaplığına yerleştirilir. (3. Kazanım)

v  Ben Bir Organizatörüm: Öğrenciler, bir şiir dinletisi düzenler. Hazırlanan afişler okulun çeşitli yerlerine asılır. Okul yöneticileri, öğretmen ve diğer öğrencilere davetiye hazırlanır. Dinleti sonunda şiir metinleri tutanakla öğretmene teslim edilir. (3. Kazanım)

v  Tutanak Tutma: Eğitsel kol faaliyetlerinin tutanağı tutulur. (3. Kazanım)

v  Şirket Kuruyorum: Öğrenciler sanal bir şirket kurarlar. Bir grup öğrenci şirketin yönetim kadrosunu oluşturur, diğer öğrenciler ekte öz geçmişlerini sundukları bir dilekçe ile şirkete iş başvurusunda bulunurlar. İş başvurusu kabul edilenler ile şirket yönetimi arasında anlaşma metni hazırlanır. (3. Kazanım)

v  Sergi: Düzenlenen sergiye yönelik duyuru metni, davetiye ve katılım belgesi hazırlanır ve çalışmalar dönem sonunda sergilenir.  (3. Kazanım)

v  Toplantı Var: Öğretmen öğrencilerden, hayvanların dilinden, kendi haklarını elde etmek ve uygulamak için kısa bir YASA oluşturmalarını ister. Bu yasaya hangi maddelerin girmesini isteyebilecekleri sorularak hayvanların ağzından dile getirdikleri maddelerin yer aldığı bir yazı yazmaları istenir. (3. Kazanım)

v  Sana Özel: Öğrencilerden kendilerine bir kutlama konusu belirleyerek arkadaşlarına davetiye yazmaları veya kendilerini öğretmenlerinin yerine koyarak başarılı bir öğrencisi için ailesine tebrik kartı hazırlamaları istenir. (3. Kazanım)

v  Duyarlı Veli: Öğrencilerden birinden veli rolü üstlenmesi istenir Veli rolündeki öğrenci çocuğun öğretmeninden, okuma alışkanlığını kazanmasına destek istediğini belirten bir mektup alır. Çocuğu için neler yapabileceğini düşünerek öğretmene bir cevap mektubu yazar. (3. Kazanım)

v  Herkesin Bir Hikâyesi Var: Yakın çevre veya birinin biyografisi yazılır. (3. Kazanım)

v  Dönüşüm Kutusu: Öğrenciler üç veya dört gruba ayrılır. Her gruba farklı bir nesne verilerek bu nesneyi asıl kullanımından farklı işlevde kullanmaları istenir. Nesneyi işlevine göre tanıtan bir reklam metni hazırlanır.  (3. Kazanım)

v  Şair Gibiyim: Somut kelimelerden ve imajlardan oluşan iki liste hazırlanır. Hazırlanan listedeki kelimelerden karşılıklı olarak seçme yapılarak imaj oluşturulur. Oluşturulan imajlar kullanılarak bir şiir yazılır. Yazdıkları şiiri müzik eşliğinde sınıfta okumaları istenir. (4. Kazanım)

v  Çağrışımlar ve Duygular: Verilen kavramın çağrıştırdığı duyguyu yansıtan bir şiir yazılır. Yazılan şiirler öğrenciler kendilerinin bulunduğu bir ritimle söylenir. (4. Kazanım)

v  İlk Harflerine Baksana: Akrostiş oluşturacak şekilde şiir yazılır. (4. Kazanım)

v  Resimlerin Ezgisi: Öğrencilere bir resim gösterilir. Resimle ilgili sorulara cevap vermeleri istenir. Resimden hareketle şiir yazdırılır. (4. Kazanım)

Not:  Hikâye, masal anı ve tiyatro metinleri olay yazıları yazar, kazanımı ile doğrudan ilişkilidir. Ayrıca hikâye ve roman gibi türlerin gerçeklerden hareketle yazılmış olsalar bile, olay ve durumların değiştirerek aktardığı fark edilir.

Sınıflarda Zorunlu Olarak Verilmesi Gereken Düşünce Yazısı Türleri
Altıncı Sınıf	Deneme
Yedinci Sınıf	Deneme Söyleşi
Sekizinci Sınıf	Deneme Söyleşi Makale

Sınıflarda Zorunlu Olarak Verilmesi Gerek Bildirme Yazısı Türleri
Altıncı Sınıf	Mektup, Dilekçe, Haber Yazısı
Yedinci Sınıf	Tutanak, Tanıtma Yazıları
Sekizinci Sınıf	Biyografi, Otobiyografi, Rapor

Not: Öğrencilerin yazdıkları metinler en az 150 kelimeden oluşmalıdır.

Not: Günlük dilde ve masallarda kullanılan ve kalıplaşmış ifadelerden yararlanılır.

Sınıflara Göre Verilmesi Zorunlu ve Gönüllü Tüm Yazı Türleri
ALTINCI SINIF	ŞİİR HİKÂYE, ANI, DENEME, Tiyatro Masal, Fabl, Mektup
YEDİNCİ SINIF	ŞİİR, HİKÂYE, ANI, DENEME, Tiyatro, Sohbet, Gezi Yazısı, Biyografi
SEKİZİNCİ SINIF	ŞİİR, HİKÂYE, ANI, DENEME, Sohbet, Eleştiri, Destan, Makale, Roman,

4.       Kendi Yazdıklarını Değerlendirmeye ilgili, kazanımların değerlendirilmesinde; açık uçlu, kısa cevaplı sorular; çalışma kâğıtları, proje değerlendirme formları, performans değerlendirme formları, süreç gelişim dosyaları, değerlendirme anketleri, eşleştirme testleri, öz değerlendirme formları, gözlem formları kullanılabilir.

5.       Kendini Yazılı Olarak İfade Etme Alışkanlığı Kazanmaya dönük etkinlikler

v  Ben Büyünce: Hayal edilen mesleğe yönelik tasarılar yazılır. (1. Kazanım)

v  Zamanla Değişir Her Şey: Öğrencilerden iki dakika içinde değişim kelimesinin çağrıştırdıklarını yazmaları istenir. Kelimenin çağrışmaları tahtaya yazılır. Geçen yıl yaşanan sosyal değişimler liste haline getirilir. Öğrencilerden bunlardan kendilerini en çok etkileyen değişimi seçmeleri istenir. Öğrenciler yazılarını müzik, resim veya dansla destekleyebilir. Birkaç öğrenci yazılarını aileleriyle paylaşmak üzere görevlendirilir. Daha sonra bu ailelerden sırada gelerek ilk gençlik yıllarına ait tecrübelerini paylaşmaları istenir. Öğrencilerin yazıları okul panosunda veya dergisinde yayınlanır. (1. Kazanım)

v  Müziğin Gölgesinde Yazılar: İki ayrı grup oluşturulur. Bu iki grup için iki ayrı mekân seçilir ve öğrenciler bu mekânlara yerleştirilir. Gruplara aynı yazma konusu verilir ve aynı anda yazmaya başlamaları sağlanır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta yazma çalışması süresince gruba iki farklı müzik (hüzünlü – neşeli gibi) dinletmektir. Yazma çalışması bitiminde aynı konuda iki farklı bakış açısı çıkacağından öğrencilerin bu farkı anlamaları sağlanır. Her grup kendi içinde en güzel yazıyı seçerek diğer grupla paylaşır.

v  Geçmişe Yolculuk: Seçilen bir anı ile ilgili zihin haritası oluşturulur. Hatırlananlar resimlenir ve resimlere uygun diyaloglar konuşma baloncuklarına yerleştirilir. (1. Kazanım)

v  Dilek Kutusu: Sınıfta veya okulda dilek kutusu oluşturularak derslerin işlenişine ya da etkinliklere yönelik düşünce, istek ve eleştiriler yazılır. (1. Kazanım)

v  Gezip Gördüklerim: Tarihi ve turistik yerlere düzenlenen gezilerde notlar alınarak izlenimler yazılır. (1. Kazanım)

v  Eğer: Öğrencilerden kişilikleri üzerinde etkili olan bir çevreyi seçmeleri istenir. Burada yaşamanın olumlu ve olumsuz yanları yazılı olarak ifade edilir. (1. Kazanım)

v  Bizim Köşemiz: Okul/sınıf panosu/gazetesi/dergisinde sorunlar ve çözümler köşesi oluşturulur. Tespit edilen sorunlar ve çözüm önerileri yazılır. Beğenile yazılar arasından seçme yapılarak panoya asılır. (8. Kazanım)

v  Balon Doldurma: Öğrenciler gruplara ayrılarak her gruba üzerinde karikatür bulunan çalışma kâğıtları dağıtılır. Her grup kendine düşen karikatürdeki boşlukları doldurur.

v  Kışı Hatırla: Öğrencilere bir kış resmi gösterilerek Kışı Hatırlıyorum adlı bir kitap hazırlayacakları söylenir. Kitabın kışla ilgili resimlerden be kış hatıralarından oluşacağı belirtilir. Kitabın hazırlanması süresi altı ay olacağı için öğrenciler yaşadıkları son kışa ait anılarını da kitaplarına ekler.

v  Sınıf Gazetesi: Çıkarılacak sınıf gazetesi için gönüllü öğrencilere seçilerek görev dağılımı yapılır. Hazırlanan sınıftaki panoya herkesin okuyabileceği şekilde asılır.

Not: Öğrencilerin kendilerini zengin bir söz varlığı kullanarak ifade etmeleri üzerinde durulur.

Not: Öğrenciler şiir defteri ve günlük tutmaları konusunda özendirilir. Şiir defteri, öğrencilerin kendi yazdıkları ve beğendikleri şiirlerden oluşur. Öğrenciler her gün günlük tutabilecekleri gibi yalnızca etkilendikleri olaylar hakkındaki duygu ve düşüncelerini de yazabilirler.

6.       Yazım ve Noktalama Kurallarını Uygulamaya dönük etkinlikler

ALTINCI SINIF

v  Geldiğinde Sen Yoktun: Her öğrenciden verilen kelimedeki bir sesi temsil etmesi istenir. Ek olan sesi temsil eden öğrenci kelimeye yaklaşırken ikinci öğrenci ünlüyü temsil eden öğrenci yere çöker. (1.Kazanım)

v  Boya! Boya! : Öğrencilere ünsüzlerin özellikleri kavratılır. Buradan hareketle çalışma kâğıdında yumuşak ünsüzleri boyayarak gizli resme ulaşmaları istenir. Daha sonra ünsüz benzeşmesi ve yumuşamasına uğrayan kelimelerin yazımıyla ilgili kurallar verilir. (1.Kazanım)

v  Macera Peşinde: Öğrenciler birer noktalama işareti belirler, onu bir kahraman yerine koyarak maceralarını hikâye şeklinde yazar. (2. Kazanım)

v  Noktalama İşaretleri Görevde: Sınıftaki tüm öğrencilere “nokta, kesme işareti, tırnak işareti, konuşma çizgisi” ni temsil görevi verilir. Öğretmen bir metin okur. Noktalama işaretinin olduğu yerlerde bu işaretlerin temsilcilerinin ayağa kalkması için duraklar. (2. Kazanım)

v  Dil Bilgisinde Noktalama İşaretleri: Eklerin yazımında fiil kök ve gövdelerinin gösteriminde kısa çizginin kullanımına dikkat çekilir. (2.Kazanım)

Altıncı Sınıfta Verilen Noktalama İşaretleri

Nokta Virgül Noktalı Virgül İki Nokta Üç Nokta Kısa Çizgi Tırnak İşareti Yay Ayraç Kesme İşareti Eğik Çizgi

YEDİNCİ SINIF

v  Yerimi Kaybettim, Bulur Musun? : Noktalama İşaretleri kullanılmamış bir metne uygun noktalama işaretleri konur.

v  İşimi Kaybetmek İstemiyorum: Hayali bir yayınevi kurulur. Bu yayınevinin elemanları noktalama işaretleridir. Öğrencilerden kendileri için bir noktalama işareti belirlemeleri istenir. Yayınevinin düştüğü zor durumdan kurtulabilmesi için bir noktalama işaretinin işten çıkarılması gerekmektedir. Öğrenciler kendilerinin işten çıkarılmaması konusunda yayınevini ikna etmeye çalışırlar.

Yedinci Sınıfta Ele Alınacak Noktalama İşaretleri

Nokta Virgül İki Nokta Üç Nokta Soru işareti Ünlem işareti Kısa çizgi Eğik çizgi Yay ayraç Köşeli ayraç Kesme İşareti

SEKİZİNCİ SINIF

v  Boşluk Doldurma: Noktalama işaretleri kullanılmamış bir metne uygun noktalama işaretleri konur. (2. Kazanım)

Sekizinci Sınıfta Ele Alınacak Noktalama İşaretleri

Virgül Noktalı Virgül Kısa Çizgi

NOT: Yazma becerisi

1.       En zor gelişen ve geliştirilen beceridir.

2.       Türkçe Öğretim Programında %20’lik bir dilime sahiptir.

3.       Duyguların sembolleştirilmesidir.

4.       Aşamalılık ile öğretilmelidir.

5.       Duygu ve düşünceleri görünür hale getirir.

6.       Dışa dönük bir beceridir.

7.       Verici beceriler arasındadır.

8.       Anlatma Becerilerinden biridir.

YAZMA SÜRECİ
Yazma Öncesi	Yazma Sırası	Yazma Sonrası
Konu belirlenir.	Tasarlama yapılır.	Biçim açısından değerlendirme
Amaç belirlenir.	Biçimsel ve içerik planlaması yapılır.	Yazım noktalama açısından değerlendirme
Yazının türü belirlenir.	Taslak oluşturulur.	Yazım kuralları açısından değerlendirme
Konu sınırlandırılır.	İçerik giriş-gelişme-sonuç şeklinde sınıflanır.	Konu içerik açısından değerlendirme
Üslup ve bakış açıları belirlenir.
Araç ve gereçler belirlenir.

YAZMA EĞİTİMİNDE BAŞARININ YOLLARI
Durumsallık	Olay veya olguyu betimlemektir.
Kabul edilebilirlik	Topluma aykırı olmama durumudur.
Metinler arasılık	Hiçbir metin başka metinlerden bağımsız değildir.
Bağdaşıklık	Metin yazılırken dil bilgisi kurallarına uyulmalıdır.
Tutarlılık	Giriş-gelişme-sonuç bölümlerinin birbirleri ile çelişmemesidir.

YAZMA EĞİTİMİNDE KARŞILAŞILAN ENGELLER
ÖĞRETMENE DAYALI	ÖĞRENCİYE DAYALI
Kalıplaşmış yöntemlerin kullanılması	Plansızlık
Denetim yetersizliği	Paragraf bilgisi eksikliği
Türkçe Öğretmenlerinin yazı yazmaktan sıkılması	Düşüncelerini sıralayamama
Sanat dersi olarak görülmemesi	Noktalama işaretleri eksikliği
Değerlendirme eksikliği	Tekrar sıklığı
Sınıfın kalabalıklığı	Zaman yetersizliği
	Günlük hayatla ilişkilendirme problemi

Yazma Yöntem ve Teknikleri

1.       Not Alma

y        Amacı, öğrencilerin okunan veya dinlenilenlerin önemli noktalarını seçebilmesini, bilgi ve düşünceleri sınıflandırabilmesini ve sistemli çalışma becerisini kazanmalarını sağlayarak zaman kaybını önlemektir.

y        Uygulaması:

-          Not almanın öncelikli işlevinin hatırlamak olduğu, ayrıntılara girilmemesi gerektiği dinlenilen veya okunulanın olduğu gibi değil özgün ifadelerle yazılması gerektiği konusunda bilgi verilir. Herhangi bir konuya yönelik bir metin okutulur veya dinletilir. Öğrencilerden okurken veya dinlerken/izlerken önemli noktaları not almaları istenir.

2.       Özet Çıkarma

y        Amacı, öğrencilerin anladıklarını kısa ve öz bir şekilde anlatma becerilerini geliştirmek, onlara bilinçli ve düzenli çalışma alışkanlığı kazandırmaktır.

y        Uygulaması:

-          Sınıf ortamında okunan veya dinlenen/izlenen bir konu öncelikle öğretmen tarafından özetlenir. Özet çıkarılırken dikkat edilmesi gereken hususlar konusunda (eserin iyice anlaşılmış olması, süslü ifadelere, tekrarlara yer vermemesi, ana fikri kapsayacak şekilde bütünlük içermesi, kişisel görüş ve düşüncelere yer verilmemesi, öğrencilerin kendi ifadelerinin oluşması) öğrenciler bilgilendirilir. Öğretmen rehberliğinde sınıf ortamında yapılan birkaç özet çalışması sonrasında öğrencilere çeşitli metinler verilerek özet çıkarmaları istenir.

3.       Kelime ve Kavram Havuzundan Seçerek Yazma

y        Amaç, öğrencilerin kelime, kavram, atasözü ve deyimleri anlatımlarında kullanmalarını sağlayarak kalıcı kılmak ve böylece söz varlıklarını geliştirmektir.

y        Uygulaması:

-          Öğretmen tarafından kelime, kavram, atasözü ve deyimlerden oluşan bir havuz oluşturulur. Bunlar kâğıda ya da tahtaya yazılarak öğrencilere verilir. Öğrenciler belirledikleri yazma konusuna veya yazacaklarının ana fikrine bağlı olarak bu kelime, kavram atasözü ve deyimlerden uygun olanlarını seçerek yazılarında kullanır.

4.       Serbest Yazma

y        Amaç, öğrencilerin herhangi bir konudaki duygu, düşünce ve hayallerini yazmalarını sağlayarak ifade güçlerini ve yazılı anlatım yeteneklerini geliştirmektir.

y        Uygulaması:

-          Öğrenciler bir konu seçerler ve seçtikleri konu hakkındaki duygu, düşünce ve hayallerini tür (şiir, hikâye, tiyatro, masal vb.) sınırlaması olmadan yazarlar. Serbest yazma çalışmalarının sınıfta uygulama zorunluluğu yoktur. Öğrenciler okul dışında yazdıklarını da öğretmen ve arkadaşlarıyla paylaşabilirler.

5.       Kontrollü Yazma

y        Kelimelerin, cümle yapıları ve ifade kalıplarının Türkçe kurallarına uygun şekilde yazılmasıdır.

y        Uygulaması:

-          Kelime, cümle ve paragraf düzeyinde yapılan kontrollü yazma çalışmaları, öğrencilerin seviyeleri dikkate alınarak cümle ve paragraf düzeyinde ele alınmıştır. Dil bilgisi çalışmalarını da pekiştirmeye yönelik olan bu yöntem farklı şekillerde uygulanabilir.

I.                    Öğrencilere örnek bir metin verilir. Öğrenciler metinde geçen anahtar kelimeleri de kullanarak yeni bir metin oluştururlar.

II.                  Bir paragrafı oluşturan cümlelerin yerleri değiştirilir. Öğrenciler, duygu ve düşüncenin akışına göre cümleleri mantıklı bir sıraya koyarak paragrafı yeniden oluştururlar.

III.               Belirli bir konuda öğretmen veya öğrenciler tarafından hazırlanan sorulara verilen cevaplar bütünlük içinde ele alınarak birkaç paragraflık metin oluşturulur. Öğrenciler, metni hemen yazabilecekleri gibi konu hakkında araştırma yapıp yeterli bilgi sahibi olduktan sonra da yazabilirler.

6.       Güdümlü Yazma

y        Amaç, öğrencilerin bir konu hakkındaki bilgilerini, duygularını ve düşüncelerini etkili bir şekilde anlatma becerilerini geliştirmektir.

y        Uygulaması:

-          Öğretmen tarafından belli bir konu hakkında öğrenciler bilgilendirilir. Konu çeşitli yönleriyle sınıf ortamında tartışılıp değerlendirilir. Öğrenciler konu hakkında edindikleri bilgiler ışığında duygu ve düşüncelerini yazılı olarak ifade ederler.

7.       Metin Tamamlama

y        Amaç, öğrencilerin okuduklarından hareketle duygu, düşünce ve hayal dünyalarını zenginleştirmek, onları etkin duruma getirerek yorum yapma ve fikir yürütme becerilerini geliştirmektir.

y        Uygulaması:

-          Öğrencilere olay veya düşünce ağırlıklı herhangi bir metnin bölümlerinden birkaçı verilir. Öğrencilerden, okuduklarından hareketle duygu, düşünce veya olayların gelişimine yönelik fikirlerini yazmaları istenir. Metin tamamlamada esas, duygu, düşünce ve olayların metnin genel anlamına ve mantıksal bütünlüğüne bağlı kalınarak tamamlanmasıdır.

8.       Tahminde Bulunma

y        Amaç, öğrencilerin okuduklarından hareketle duygu, düşünce ve hayal dünyalarını zenginleştirmek, onları etkin duruma getirerek yorum yapma ve fikir yürütme becerilerini geliştirmektir.

y        Uygulaması:

-          Metin tamamlamaya yakın olan bu yöntem, metnin yalnız gelişimine ve sonucuna değil, metnin öncesine yönelik tahminleri de içerir. Bu yöntemle öğrenciler, yalnızca okuduklarının değil, dinlediklerinin ve izlediklerinin öncesi, başlangıcı, gelişimi ve sonucuna yönelik tahminlerde bulunarak yazma çalışmaları yaparlar.

9.       Bir Metni Kendi Kelimeleriyle Yeniden Oluşturma

y        Amaç, öğrencilerin kendilerine özgü ifade şekillerini ve üsluplarını geliştirmektir.

y        Uygulaması:

-          Öğrencilere düşünceye veya olaya dayalı bir metin verilerek okutulur/dinletilir. Metindeki düşünce ve olayları kavrayan öğrenciler “Ben olsaydım nasıl yazardım?” düşüncesinden hareketle metni kendi ifadeleriyle yeniden kurgularlar.

Bir Türün Üslubunu Değiştirme

10.    Bir Metinden Hareketle Yeni Bir Metin Oluşturma

y        Amaç, öğrencilerin hangi türe yatkın olduklarını belirleyerek yaratıcılıklarını o yönde geliştirmektir.

y        Uygulaması:

-          Öğrencilere herhangi bir türde (hikâye, şiir, gazete haberi, fıkra, deneme vb.) bir metin verilerek öğrencilerden okudukları metinden hareketle, metinde ele alınan duygu, düşünce, hayal veya olayları geliştirerek ve yaratıcılıklarını kullanarak farklı bi türde metin oluştururlar.

Bir Türden Başka Türe

11.    Duyulardan Hareketle Yazma

y        Öğrencilerin algılama güçlerini ve dikkatlerini geliştirmektir.

y        Uygulaması:

-          Duyuların birini veya birkaçını harekete geçirecek etkinlikler yapılır. Örneğin, öğrencilere müzik dinletilerek kendilerinde uyandırdığı duygu ve düşünceleri yazmaları istenir. Sınıfa getirilen veya öğrencilerden birinin çizmiş olduğu resim hakkında konuşulur. Daha sonra öğrencilerden resimle ilgili duygu, düşünce, hayal veya izlenimlerini yazmaları istenir.

12.    Grup Olarak Yazma

y        Amacı, öğrencilerin çevreleriyle iletişim kurmalarını, iş birliği yapmalarını ve birbirleriyle etkileşimde bulunarak grup bilinci kazanmalarını sağlamak, böylece kişisel gelişimlerine yardımcı olmaktır.

y        Uygulaması:

-          Sınıf küçük gruplara ayrılarak her gruba farklı konular verilir. Grup üyeleri konunun belli bir yönünü ele alarak yazar. Gruplar konu hakkında yazdıklarını mantıksal düzen, dil ve anlatım yönünden birleştirerek tek bir metin haline getirirler.

13.    Eleştirel Yazma

y        Amaç, öğrencilerin olay ve durumlara tarafsız bakma, yorum yapma, fikir ve çözüm üretme becerilerini geliştirmektir.

y        Uygulaması:

-          Herhangi bir olay, durum ve düşünce, sınıfın gündemine alınarak tartışılır. Öğrenciler, konu hakkındaki düşüncelerini olumlu olumsuz yönleriyle tarafsız bir yaklaşımla anlatırlar.

E.      DİL BİLGİSİ

Dil Bilgisi Öğretim İlkeleri

1.       Cümleden hareketle örneklerle anlatılır.

2.       Dil bilgisi tümevarım yoluyla anlatılır. Örnekten kurala gidilir.

3.       Dil bilgisi ayrı bir ders değil 4 öğrenme alanı içinde verilir.

4.       Dil bilgisi ve dört temel beceri bir bütündür.

5.       Dil bilgisi öğretiminde öğrencilerin eksik olduğu konular başlangıç kabul edilir, yani ön bilgiler dikkate alınmalıdır. “Hazırbulunuşluk”

6.       Dil bilgisi bol örnekle anlatılmalıdır.

7.       Dil bilgisi anlatılırken örnekler edebi metinlerden seçilmelidir.

8.       Dil bilgisi öğretiminde çeşitli tekniklerden yararlanılmalıdır.

9.       Dil bilgisinde ortak terimler kullanılmalıdır.

Dil Bilgisi Öğretim Adımları

DİL YAKLAŞIMLARI
Davranışçı	Bilişsel	Yapılandırmacı
Uyarıcı tepki bağı bağlıdır.	Öğrenmenin zihinde olduğunu varsayar.	Çocuk dili çevresiyle kurduğu ilişkilerden ve çevresindeki insanlara etkileşerek öğrenir. Dil gelişmeden öğrenme mümkün olamaz. Öğrenme dili gerektirir. Dil de öğrenmeyi etkiler.
Öğrenilenler bol örneklerle pekiştirilir.	Dil zihinde işlenilerek öğrenilir.
Alıştırma ve tekrar önemli görülür.	Dil kazanılmaz, edinilir.
Taklit ve tekrar öğrenme türleridir.	N. Chomsky

ALTINCI SINIF 6

1.       Kelimenin Yapı Özellikleriyle İlgili Bilgi ve Kuralları Kavrama ve Uygulamaya dönük Etkinlikler

v  Mıknatıs: Kelime kökleri ve ekler kartlara yazılarak öğrencilere dağıtılır. Öğretmenin okuduğu metinde geçen kelime kartını elinde bulunduran öğrenci ayağa kalkar. Öğrenciler elindeki ek kartlara bakarlar. Bu kelimeye uygun olan ekleri elinde bulunduran öğrenciler, kökü taşıyan öğrencinin yanına giderek yeni kelimeler yüksek sesle söylenir. (1. Kazanım)

v  Çiçekçi: Çiftçiden pazarda satmak üzere ürünlerini iki çuvala yerleştirmesi istenir. Öğrenciler verilen metindeki isim ve fiilleri ayırarak çuvallara yerleştirir. (2. Kazanım)

v  Farklı Olanı Bulma: Altı çizili eklerden farklı olanı bulunur. (3. Kazanım)

v  Ekleri de Birbirine Ekleyelim: Yapım eki almış bir kelimeye farklı ekler getirilerek yeni kelimeler türetilir. (4. Kazanım)

v  Tamamlama: Cümleyi oluşturan kelimelerdeki boşluklar uygun yapım ekleriyle tamamlanır. (5. Kazanım)

v  Birleştirme: Verilen farklı kelimeler eşleştirilerek uygun yöntemlerle birleştirilir. (6. Kazanım)

v  Gruplandırma: Okunan herhangi bir kitaptan yirmişer kelime (basit – türemiş – bileşik) öğrencilerin kendi çizdikleri resimlerin içerisine yazılır. Bu çalışmalardan beğenilenler sınıf veya okul panosuna asılır. (7. Kazanım)

v  Kelime Bankası: Bir grup öğrencinin görev aldığı hayali bir banka kurulur. Öğrencilerden biri seçtiği kelimeleri hesabına yatırır. Karşılığında kelimler alır.

2.       Kelime Türleriyle İlgili Bilgi ve Kuralları Kavrama ve Uygulamaya dönük etkinlikler

v  Listeleme: Özel isimler, cins ve topluluk isimleriyle ilgili kelime listesi yapılır. (1. Kazanım)

v  Yerine Koyma: Zamirlerin yerine karşıladıkları isimler yazılır. (2. Kazanım)

v  Şema Oluşturma: Hâl ekleriyle ilgili şemalar düzenlenir. (3. Kazanım)

v  Ne Haldeyim? : Cümlelerdeki boşluklar uygun hal ekleriyle tamamlanır. (3. Kazanım)

v  Boşluk Doldurma: Cümlelerdeki boşluklar uygun iyelik ekleriyle tamamlanır. (4. Kazanım)

v  Eşleştirme: Hazırlanan kelime tablolarından ilişkili kelimeler eşleştirilir, uygun eklerle tamlamalar kurulur. (5. Kazanım)

v  Nereye? : Verilen boşluklara sıfatla yazılır. (6. Kazanım)

v  Dönüştürme: Cümlelerdeki sıfatlar değiştirilerek zamire dönüştürülür. (2 ve 6. Kazanım)

v  Tasvir Etme: Bir yerin tasviri yazılır, anlatımda kullanılan sıfatların altı çizilir.

v  Birleştirme: Çeşitli isim ve sıfatlarla, iç içe geçmiş tamlamalar kurulur. (5 ve 7. Kazanım)

v  Şema Oluşturma: Hem edat hem de bağlaç olarak kullanılan kelimeler şemayla ifade edilir. (8. Kazanım)

v  Cümle Tamamlama: “Hâlbuki ne var ki, böylece, oysa bu nedenle, bundan dolayı, ama fakat yalnız, sadece…” edatları kullanılarak cümleler tamamlanır. (8. Kazanım)

v  Boşluk Doldurma: Cümlelerdeki boşluklar uygun edat ve bağlaçlarla doldurulur. (8. Kazanım)

v  Eşleştirme: Ünlemlerle, ifade ettikleri duygularla eşleştirilir. (8. Kazanım)

Altıncı Sınıfta Verilen Dil Bilgisi Konuları

Ø  Sözcükte Yapı (Yapım Çekim Ekleri / Basit Türemiş Bileşik Sözcük)

Ø  İsimler

Ø  Zamirler

Ø  İsim tamlaması  - Sıfat tamlaması

Ø  Sıfatlar

Ø  Edat – Bağlaç – ünlem

«     Türkçenin eklemeli bir dil olduğu vurgulanır.

«     Birleşik kelimelerin kuruluş özelliklerine girilmez.

«     Dil bilgisi dersleri bol örneklerle işlenir. Bu örnekler Türk Dil Kurumu tarafından yayınlanan “Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlüğü” nden yararlanılarak seçilebilir.

«     İsim tamlamalarında belirtili ve belirtisiz tamlama çeşitlerine değinilir. Zincirleme isim tamlamasının ayrı bir tamlama çeşidi olmadığı belirtili ve belirtisiz isim tamlamalarının iç içe girmesiyle oluştuğuna dikkat çekilir.

«     Aynı kelimelerin farklı görevlerde kullanıldığı cümle örneklerden hareket edilir.

«     Sıfat ve Zamirlerin bütün çeşitleri örneklendirilir.

«     Özel isim, cins ismi; teklik, çokluk, topluluk ismi; somut isim, soyut isim konuları ele alınır. Çokluk eki ve işlevine değinilir. Özel isimlerin yazımına yönelik kuralarla gerekli ilişkilendirme yapılır.

«     İsmin halleriyle fiiller arasındaki ilişkiye dikkat çekilir. Hal eklerinin kelimeye kazandırdığı farklı anlam özeliklerine ağırlık verilir.

«     Tarihi nedenlere kök ve ek arasındaki anlam ilişkisinin kaybolduğu türemiş basit kelime olarak ele alınır.

YEDİNCİ SINIF 7

1.       Kelime Türleriyle İlgili Bilgi ve Kuralları Kavrama ve Uygulamaya dönük etkinlikler

v  Ne Zaman? : Zaman ifadeleri dikkate alınarak cümleler uygun zaman ekleriyle tamamlanır. (4. Kazanım)

v  Anlam Avcısı: Geniş zaman farklı kullanımlarına ilişkin örnek verilerek öğrencilerden bu kullanımlardaki anlam özelliklerini belirlemeleri istenir. (4. Kazanım)

v  Altını Çizme: Olaya dayalı bir metinde kullanılan zarfların metinde kullanılan zarfların altı çizilir, türü yazılır. (7. Kazanım)

v  Ben Neyim? : Öğrencilere farklı cümleler verilir. Cümlelerdeki kelimelerin hangi görevde kullanıldığı altlarına yazılır. (8. Kazanım)

«     Bütün dil bilgisi çalışmalarında, öğrencilerin edindikleri bilgileri, okudukları ve dinlediklerini anlamlandırmada kullanmalarına; konuşurken ve yazarken uygulamalarına ağırlık verilir.

«     İş oluş, durum fiilleri, bildirme ve dilek kipleri, zarfların bütün çeşitleri verilir.

2.       Fiillerin Yapı Özellikleriyle İlgili Bilgi ve Kuralları Kavrama ve Uygulamaya dönük etkinlikler

v  Gruplandırma: Farklı kuruluş özelliklerine sahip birleşik fiillerin bulunduğu bir metin verilerek öğrencilerden birleşik fiilleri yapı özelliklerine göre gruplandırmaları istenir.

v  Eşleştirme: Kurallı birleşik fiil örnekleriyle bunların ifade ettikleri “yeterlik, tezlik, sürerlik, yaklaşma” anlamları eşleştirilir.

v  Birleşik Fiiller: Öğrencilerden çalışma kâğıdındaki fiilleri yapılarına göre gruplandırmaları istenir.

3.       Fiil Kiplerinde Zaman ve Anlam Kaymasıyla İlgili Bilgi ve Kuralları Kavrama ve Uygulamaya dönük etkinlikler.

v  Eşleştirme: Türkçede cümlelerin ifade ettiği zamanları belirleyen zarfların şeması yapılır. (1. Kazanım)

v  Ben Her Gün: Zaman ve anlam kaymasına uğramış fiil kipleri, günlük konuşma kalıplarıyla örneklendirilir. (2. Kazanım)

4.       Ek Fiille İlgili Bilgi ve Kuralları Kavrama ve Uygulamaya dönük etkinlikler

v  Hangisi? : Bir metinde geçen bütün isimlerin altı çizilir. Bunlardan kip ve kişi anlamı taşıyanlar yuvarlak içine alınır. (1. Kazanım)

v  Ayırt Etme: Ek fille çekimlenmiş isimlerin taşıdığı kip ve kişi özellikleri kavratılır. (2. Kazanım)

v  Gruplandırma: Cümlelerde ek fille çekimlenmiş olan isimler kiplerine göre gruplandırılır.

5.       Zaman ve Kip Çekimlerindeki Birleşik Yapıların Özellikleriyle İlgili Bilgi ve Kuralları Kavrama ve Uygulamaya dönük etkinlikler

v  Tamamlama: Yarım bırakılmış cümleler uygun birleşik zamanlar kullanılarak tamamlanır.

v  Ek Fiil Nerede? : Birleşik çekimli fiillerdeki ek fiil fark edilir.

«     Zaman ve kip çekimlerindeki birleşik yapıların adlandırılmasında işlevden hareket edilir; geniş zamanın hikâyesi, şimdiki zamanın rivayeti gibi adlandırmalar kullanılmaz.

«     Zaman ve kip çekimlerindeki birleşik yapılarda fiilin zamanı ek fiilden sonra gelen zaman ve kip ekinin belirlendiği vurgulanır.

«     Zaman ve kip çekimlerindeki birleşik yapıların işlevlerinin fiile zamanın yanı sıra farklı anlam özellikleri kazandırmak olduğu vurgulanır.

«     Zaman ve kip çekimlerdeki birleşik yapıların kullanımı sırasında kazandıkları anlam özelliklerine ağırlık verilir.

Yedinci Sınıf Dil Bilgisi Konuları

Ø  Fiiller

Ø  Zarflar

Ø  Filleri Yapı Özellikleri (Basit – Türemiş – Bileşik)

Ø  Fillerdeki Zaman ve Anlam Kaymaları

Ø  Ek Fiiller

Ø  Zaman ve Kip Çekimlerinde Birleşik Yapılar

SEKİZİNCİ SINIF

1.       Fiilimsiler İle İlgili Bilgi ve Kuralları Kavrama ve Uygulamaya dönük etkinlikler

v  Tamamla ve Birleştir: Cümlelerdeki boşluklar uygun fiilimsi ekleriyle tamamlanır.

v  Doğru mu Yanlış mı? : Verilen cümlelerdeki fiilimsiler bulunur.

v  Birleştirelim: Fiilimsiler kullanılarak iki veya daha fazla cümleyi birleştirme çalışmaları yapılır.

v  Dolaylı Anlat: Verilen cümleler fiilimsi ekleri kullanılarak dolaylı anlatım cümlesine dönüştürülür.

v  Benim Görevim: Verilen cümlelerdeki kelimelerin kalıcı isim mi, fiilimsi mi olduğu belirlenir.

v  Ben Bu Cümlede: Fiilimsilerin cümlelere kattığı anlamlar cümlelerin yanına yazılır.

v  Yarışma: Fiilimsi ekleri kullanılarak en doğru ve en uzun cümleyi yazma yarışması düzenlenir.

v  Beni Fark et: Verilen kelimelerin aldıkları eklerin adları yazılır.

v  Değiştir: Verilen cümlelerdeki sıfat fiiller isim yapılır.

2.       Cümleyle İlgili Bilgi ve Kuralları Kavrama ve Uygulamaya dönük etkinlikler

v  Gökkuşağı: Cümlenin ögeleri değişik renklerle çizilir. (1 – 2. Kazanım)

v  Ben Bir Ögeyim: Bir cümle verilerek ögeleri bulunur. Her ögeye karşılık olarak bir öğrenci seçilir. Seçile her öğrenci cümlede kendi görevini anlatır. Cümle, ögelerin yerleri değiştirilerek okunur. (1 – 2. Kazanım)

v  Biz Bir Cümleyiz: Cümlenin ögeleri bulmaya yönelik hazırlanan kartlara grup çalışması yapılır. (1 – 2. Kazanım)

v  Yerlerini Değiştirelim: Cümledeki kelime ve kelime gruplarının yeri değiştirilerek vurgunun nereye kaydığı belirlenir. (3. Kazanım)

v  Sınıflandırma: Günlük hayatta kullanılan kalıplaşmış cümle yapılarının hangi durumlarda kullanıldığı belirler. (3. Kazanım)

v  Dönüştürme: Geçişsiz fiiller uygun eklerle geçişli yapılır. (4. Kazanım)

v  Tamamlama: Cümleyi oluşturan kelimelerdeki boşluklar uygun çatı ekleriyle tamamlanır. (4. Kazanım)

v  Gruplandırma: Çeşitli metinlerdeki cümleler yüklemin türüne göre gruplandırılır. (5. Kazanım)

v  Gruplandırma: Metinlerdeki cümleler yapı özelliklerine göre gruplandırılır. (7. Kazanım)

v  Altını Çizme: Cümleye hâkim olan duyguyu belirleyen kelimelerin altı çizilir. (11. Kazanım)

3.       Anlatım Bozukluklarını Belirleme ve Düzeltmeye dönük etkinlikler

v  Araştırma: Basın yayın organlarında rastlanan, anlatım bozukluğu olan cümleler not edilir, sınıfta düzeltilir.

v  Doğrusu: Yanlış anlamda kullanılan kelimelerin yerine doğrusu yazılır.

v  Neredeyim? :Kelimelerin cümlede yanlış yerde kullanılmasından kaynaklanan hatalar, kelimeler uygun yerlere getirilerek düzeltilir.

Tüm Sınıflardaki ZORUNLU ATATÜRKÇÜLÜK Konuları

6.       Sınıf ·         Atatürk’ün hayatı ile ilgili olaylar ·         Atatürk’ün fikir hayatı ·         Atatürk’le ilgili anılar ·         Atatürk’ün kişiliği ve özellikleri ·         Atatürk’ün müzik ve halk biliminin geliştirilmesine verdiği önem ·         Vatandaşlık görevleri ·         Atatürk’ün milli tarihimize verdiği önem

7.       Sınıf ·         Atatürk’ün fikir hayatı ·         Atatürk’ün kişiliği ve özellikleri ·         Atatürk’ün Hayatta En Hakiki Mürşit İlimdir özdeyişi ·         Atatürk’ün milli kültüre verdiği önem ·         Atatürk’ün Türk diline verdiği önem ·         Atatürk’ün Türk tiyatrosuna verdiği önem

8.       Sınıf ·         Atatürk’ün eserleri ·         Atatürk’ün yazdığı eserler ·         Atatürk ile ilgili anılar ·         Atatürk’ün kişiliği ve özellikleri ·         Atatürk’ün insan sevgisi ve evrensellik konuları hakkındaki görüşleri ·         Atatürk’ün akılcılık ve bilme verdiği önem ·         Atatürk’ün milli eğitim konusundaki görüşleri ·         Atatürk’ün Türkiye Cumhuriyeti’ni Türk gençliğine emanet etmesi ·         Atatürk’ün Türk dili ve edebiyatına verdiği önem ·         Türkiye’nin dünya üzerindeki yerinin önemi

Türkçe Dersinin Ara Disiplin Alanları
Afetten Korunma ve Güvenli Yaşam	Yedinci Sınıf
Girişimcilik	Altı ve Yedinci Sınıf
İnsan Hakları ve Vatandaşlık	Altı – Yedi ve Sekizinci Sınıf
Kariyer Bilinci	Altı ve Sekizinci Sınıf
Özel Eğitim	Altıncı Sınıf
Rehberlik ve Psikolojik Danışma	Altı ve Sekizinci Sınıf
Sağlık Kültürü	Altıncı Sınıf
Spor Kültürü ve Olimpik Eğitim	Yedinci Sınıf

1.       Ders kitaplarında işlenişi verilen 4 metin dışında 2 ek metne yer verilmelidir. Bu metinler, öğretmenin isteğine bağlı olarak ve etkinlikleri öğretmen tarafından düzenlenerek işlenebilecektir.

2.       Her temada farklı türlerden en az 3 okuma, bir dinleme materyaline yer verilir. Dinleme metinleri Öğretmen Kılavuz Kitabında yer alır.

3.       Seçilen konu veya temanın farklı yönlerinin ele alındığı metinler işlenir.

4.       Dinleme metni, okuma metinlerinde ele alınan alt temalardan biriyle bağlantılı olabilir.

5.       Her sınıfta biri zorunlu Atatürk teması olmak üzere 6 ana tema ele alınır.

6.       Altıncı Sınıfta Sevgi, Yedinci Sınıfta Milli Kültür, Sekizinci Sınıfta Toplum Hayatı zorunlu ana temalardır.  (SMT)

7.       Ana temalar altında belirtilen alt temalar zenginleştirilebilir.

8.       Temalar içeriği yansıtmak kaydıyla programda belirtilen adlar dışında özgün adlar verilebilir.

TÜRKÇE’DE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Kısa cevaplı maddeler	Eşleştirmeli maddeler	Açık uçlu sorular	Öz değerlendirme	Gözlem formu
Çoktan seçmeli maddeler	Doğru yanlış maddeleri	Tutum ölçekleri	Akran değerlendirme	Kontrol listesi
Rubrik	Öğrenci ürün dosyaları	Performans görevi	Proje ödevi