ESKİ TÜRK EDEBİYATI

1.      Divan edebiyatı oluşum(13. ve 14. yy.), birinci klasik(15. ve 17. yy) ve ikinci klasik (17. ve 19. yy.) dönem olmak üzere üç kısımda incelenir.

2.      Divan edebiyatı, Havas, Enderun, Klasik, Yüksek Zümre adlarıyla da anılır.

3.      Divan edebiyatı terimini ilk kez ALİ CANİP YÖNTEM ve ÖMER SEYFETTİN kullanmıştır.

4.      Divan edebiyatında KEMALPAŞAZADE ve KADI BURHANNETTİN hiç mahlas kullanmamıştır.

5.      Divan edebiyatının değişmez motiflerine MAZMUN denir.

6.      Divan edebiyatında süslü nesir denilince akla 15. yüzyıl sanatçısı, SİNAN PAŞA’NIN TAZARRUNAME’Sİ gelir.

7.      Sade nesir ile süslü nesir arasında kalmış kısma ORTA NESİR denir. Daha çok öğretici yapıtlarıyla tanınan Evliya Çelebi, Kâtip Çelebi, Koçi Bey, Naima, Aşıkpaşazade önemli orta nesir sanatçılarıdır.

8.      Sade nesir denilince akla MERCİMEK AHMET’İN KABUSNAMESİ gelmelidir.

9.      Klasik edebiyatımızda ünlü kişilerin yaşamları TEZKİRE denilen kitaplara yazılırdı. Biyografinin karşılığı olan bu yapıtların ilki Ali Şir Nevai’nin Mecalisü’n Nefais adlı yapıtıdır. Ayrıca Sehi Bey, Hasan Çelebi, Latifi de tezkireler kaleme almıştır.

10.  Klasik edebiyatımızda gezi yazılarına SEYAHATNAME adı verilir. Bunların ilk örneğini SEYİT ALİ REİS Miretül Memalik adlı eseri ile oluşturmuş iken; Evliya Çelebi ve Babür Şah’ın da Seyahatnameleri vardır.

11.  Sadece edebiyatın değil coğrafya, folklor, filoloji gibi bilimlerin de inceleme alanına giren Evliya Çelebi’nin 10 ciltlik Seyahatnamesi’ni ilk olarak tarihçi J. HAMMER keşfetmiştir.

12.  Peygamberimizin yaşayışını anlatan SİYER yazınında Erzurumlu Darir’in Siretü’n Nebi adlı eseri önemlidir.

13.  28 Mehmet Çelebi PARİS SEFERATNAMESİ ile Nabi’nin mektuplarından oluşan MÜNŞEAT’I ile savaş ve kahramanlıkların anlatıldığı Kâşifi ’nin GAZAVATNAMESİ önemli nesir örnekleridir.

14.  Divan şiirinde genel olarak nazım birimi BEYİT ancak dörtlükler de kullanılmıştır. Gazel, Kaside, Müstezat, Mesnevi, Kıta ve Nazm beyitler; Rubai ve Tuyuğ dörtlükler ile yazılmıştır.

15.  Şiirde konu bütünlüğünden çok parça güzelliğine önem verilen Klasik şiirimizde tek mısralara rastlanır bunlara AZADE adı verilir. En güzel mısralara ise MISRA-İ BERCESTE denir.

16.  Divan Şiiri, biçim kusursuzluğu, zengin kafiyesi, yapay dili, soyut anlayışı ile sanatın sanat için yapılacağını dile getirmiş ve edebi sanatlara yer vererek göz için kafiyeyi savunmuştur.

17.  Önceleri kasidenin içinde bir bölüm olan GAZEL, daha sonra 5 – 15 beyit arasında aa xa xa şeklinde uyaklanan, ilk beytine matla, son beytine makta adı verilen başlı başına bir tür olmuştur.

18.  Aşka ilişkin gazellere âşıkane, yaşama boş verme zevk alma konulu gazellere rindane, kadınları ve ten zevklerini konu alan gazellere şûhâne, öğretici gazellere ise hakimhane adı verilir.

19.  Gazellerde en güzel beyit TAÇ veya Beytü’l gazel olarak adlandırılırken; beyitlerin bütününde aynı konunun işlendiği gazele yek-ahenk, beyitlerin aynı söyleyiş güzelliği taşıyan gazellere yek-avaz adı verilir.

20.  Konu bakımından Halk edebiyatındaki koşmalara, İslamlık öncesi koşuklara benzeyen GAZELLER, 5 beyitten az ise gazel-i natamam, 15 beyitten fazla ise gazel-i matavvel adını alır.

21.  Din ve devlet büyüklerini övmek maksadı ile Arap Edebiyatında ortaya çıkan 33 – 99 beyit arasında değişen gazel gibi uyaklanan şiirlere KASİDE adı verilir.

22.  Kasidelerin ilk beytine MATLA, son beytine MAKTA adı verilirken şairin adı TAÇ BEYİTTE geçmektedir.

23.  Kasidelerde asıl konuya geçmeden önce kış, bahar, yaz, ramazan tasvirlerinin yer aldığı bölüme NESİB, asıl konuya geçişi ifade nükteli ince sözlere GİRİZGÂH, övülecek kişinin yüceliklerinin sıralandığı bölüme METHİYE, şairin kendini övdüğü bölüme FAHRİYE, kasidenin içinde gazel yazılan bölüme TEGAZZÜL, şairin mahlasının geçtiği bölüme TAÇ adı verilir.

24.  Kasideler konularına göre, Tevhid (Allah’ın birliğini), Münacaat (Allah’a yakarış), Naat (Hz. Muhammed’i öven) Methiye (devrin ileri gelenleri öven), Mersiye (ölümün ardından), Hiciv (yerme maksatlı) olarak ayrılır.

25.  Türk edebiyatındaki ilk mesnevi 11. yüzyılda YUSUF HAS HACİP’İN kaleme aldığı KUTADGU BİLİG’TİR.

26.  Her beytinin kendi arasında kafiyelendiği, sınırsız beyit sayısına sahip olan MESNEVİLER, giriş (dibace); asıl konunun anlatıldığı Ağaz-ı Dâstân (asıl konu) ve Hatime(sonuç) bölümlerinden oluşur.

27.  Fuzuli GAZELLERİ, Nedim ŞARKILARI, Ziya Paşa TERKİBİBENDİ, Nefi ise KASİDELERİ ile ünlenmiştir.

28.  İlk aşk mesnevisi Şeyyad Hamza’nın Yusuf ile Züleyha adlı eseridir.

29.  Türk Edebiyatında ilk hamse sahibi sanatçı ALİ ŞİR NEVAİ ‘ dir.

30.  İran edebiyatında ilk mesnevi sahibi Genceli Nizami; Anadolu sahasında ilk mesnevi sahibi Hamdullah Hamdi olarak anılır.

31.  Bir gazelin her dizesine bir kısa dize eklenerek oluşturulan şiir biçimine MÜSTEZAT adı verilir.

32.  İlk örneklerini Seyyid Nesimi’nin 15. asırda verdiği MÜSTEZAT gazelin biçim ve konusuyla ortak özelliklere sahiptir.

33.  Türk edebiyatında Ömer Hayyam, Yahya Kemal Rubaileri ile ünlü sanatçılardır.

34.  Halk edebiyatındaki manilerin karşılığı olan RUBAİLER, yaşamın anlamı, yaşam felsefesi, ölüm, dünyanın türlü nimetlerinden yararlanma, şarap gibi konuları işlerken aruzun kendine özgü ahreb ve ahrem kalıplarıyla yazılırlar.

35.  Dört mısrası birbiri ile uyaklı rubailere Terane adı verilmiştir.

36.  Divan edebiyatına Türkler tarafından kazandırılan TUYUĞ mani türüne benzer. Kadı Burhanettin, Ali Şir Nevai ve Nesimi önemli Tuyuğ sanatçılarıdır. Aruzun sadece Failatün / Failatün / Failün kalıbı ile yazılır.

37.  Uyaksız beyitlere Mürfet adı verilir.

38.  Divan edebiyatında ilk şarkı örneklerini NAİLİ KADİM; En çok şarkı türünü ise NEDİM ve ENDERUNLU VASIF vermiştir. Çağdaş edebiyatımızda şarkı türünü YAHYA KEMAL kullanmıştır.

39.  Birinci dörtlükte ikinci ve dördüncü dizeler, sonraki dörtlüklerde aynen tekrarlanıyorsa ŞARKI türünün örnekleri sayılmakla beraber, bu dizelere nakarat denir. Şarkıların üçüncü mısrasına MİYAN denir.

40.  Tuyuğ ve Şarkı Divan edebiyatına Türkler tarafından kazandırılmıştır.

41.  Halk edebiyatındaki koşmaya benzeyen Taşlıcalı Yahya ve Namık Kemal’in çok tercih ettiği MURABBA türü felsefi didaktik ve dini konuların yanı sıra aşkın işlendiği şiirlerdir.

42.  Bent sayıları 5 -10 arasında olan bentlerin birbirine BENDİYE (VASITA) beyti ile bağlandığı ve bu beyitin değişmediği türe TERCİİBENT, değişen türe ise TERKİBİBENT adı verilir.

43.  Baki’nin ünlü Kanuni Mersiyesi adlı şiir TERKİBİBENT şeklinde yazılmıştır.

44.  NAZİRE, genellikle bir şairin başka bir şairin şiirine aynı vezin ve kafiyede yazdığı şiirlerin adıdır. Şair Tanzir ettiği şiirin daha güzelini veya benzerini ortaya koyma iddiasını taşır. Bu tür şiirlerin bir araya toplandığı eserlere ise Nazire Mecmuaları denir. İlk nazire Mecmuası Ömer Bin Mezid’e ait Mecmuatü Nezair dir.

45.  TEHZİL, nazirenin şaka ve alay amacıyla yazılmış haline verilen addır.

46.  Divan edebiyatı diye adlandırdığımız düşünüş ve yazış biçiminin tam anlamıyla başlaması Türklerin Anadolu’ya egemen oldukları 13. yüzyılın sonlarına rastlar. Bu edebiyat Batı etkisi altında yeni edebiyatın doğduğu 19. yüzyılın ortalarına kadar sürer. İlk divan şairi diyebileceğimiz şair ise 13. yüzyılda yaşamış olan HOCA DEHHANİ’ dir.

47.  Selçuklu Şehnamesi ile divan edebiyatının ilk temsilcisi HOCA DEHHANİ ‘ dir.

48.  MEVLANA, Mesnevisi, Divan-ı Kebir, Fihi Mafih, Mektûbât ve Mecalis-i Seba adlı eserleri ile tanınır.

49.  Yapıtlarını sade bir dille yazmış olan ÂŞIK PAŞA Türkçenin Anadolu’da bir edebiyat dili olarak yerleşmesinde önemli katkıda bulunmuştur. Garipname, Fakrname, Vasfı Hal adlı eserleri ile ünlüdür.

50.  Tuyuğ türünün önemli temsilcisi KADI BURHANETTİN, Azeri Lehçesi ile şiirler kaleme aldı.

51.  13. yüzyılda yazdığı Fütüvvetname ile tanınan BURGAZİ, Pendname ile tanınan GÜVAHİ dir.

52.  Hurufilik tarikatının önemli temsilcisi ilk müstezat örneklerini veren SEYİD NESİMİ ‘dir.

53.  İskendername, Cemşid ü Hurşid, Tervihü’l Evrah, Mirakatü’l Edep adlı eserleri ile tanınan AHMEDİ, Kütahya’da doğmuş, Kahire’ye giderek İslami ilimler, tıp ve matematik alanında çalışmıştır.

54.  Kuran-ı Kerim’den sonra en çok okunan Vesiletü’n Necat’ı SÜLEYMAN ÇELEBİ kaleme almıştır.

55.  Türkçenin başarılı örneklerinden biri olan Mantıku’t Tayr ile Feleknâme GÜLŞEHİRİ tarafından oluşturulmuştur. AHMET-İ DAİ Çengname ’yi kaleme almıştır.

56.  Risaletü’n Nushiye adlı mesnevisini aruz ölçüsü ile yazan YUNUS EMRE’ dir.

57.  Makalat adlı yapıtında tasavvuf konularını bölümler halinde ele alan HACI BEKTAŞI VELİ’ dir.

58.  Sade bir dille, ölçülü ve uyaklı, halk şiiri geleneğine uygun nefesler yazan PİR SULTAN ABDAL’ dır.

59.  Türk edebiyatındaki ilk şairler tezkiresi, Ali Şir Nevai’nin 15. yüzyılın sonlarına doğru Çağatay Türkçesiyle yazdığı Mecalisü’n Nefais adlı eseridir.

60.  Garipname adlı büyük mesnevisiyle tanınan ÂŞIK PAŞA, devrin önemli düşünürlerinden biridir.

61.  Divan sahibi olan Ahmedi en iyi bilinen eserlerinden biri de İskendername’dir.

62.  ŞEYHİ’NİN başlıca edebi eserleri, Hüsrev ü Şirin, Divan ve Harname’ dir.

63.  Aruz ölçüsü ve nazım biçimleri ile ilgili MİZANÜL EVZAN, Farsça ile Türkçeyi karşılaştırdığı eseri MUHAKEMETÜL LÜGATEYN Ali Şir Nevai’nin önemli eserleridir.

64.  Divan edebiyatında nesir kaleme alan sanatçılara NASİR adı verilir. Ünlü nasirler Latifi, Sinan Paşa, Nergisi ve Naima’dır.

65.  Fuzuli’nin ŞİKÂYETNAME adlı mektubu nesir türüne önemli bir örnektir.

66.  Beng ü Bade, Leyla vü Mecnun, Sıhhat u Maraz, Rind ü Zahid ve Şah u Geda FUZULİ’nin önemli mesnevileridir.

67.  Türk edebiyatından fabl, hiciv gibi türlerin önde gelen örneklerinden olan HARNAME, II. Murat’a sunulmuştur. Eser, şahsi yetenek ve yeterlilikleri hesaba katmayan, başından büyük işlere girişenlere hayatta düştükleri acıklı ve gülünç durumları alegorik bir tarzda anlatmaktadır.

68.  Marifname adlı öğüt kitabı, Tezkiretül Evliya adlı biyografisi ve TAZARRUNAME adlı süslü nesir örnekleri ile SİNAN PAŞA önemli nasirler arasında yer alır.

69.  Üç dilde divanı olan tek divan sanatçısı FUZULİ için tek amaç tanrı aşkıdır.  Azeri Türkçesinin etkilerinin görüldüğü sanatçının şiirinin temelini ilim özünü sevgi oluşturur.

70.  Fuzuli’nin Su Kasidesi’ne Nabi Hayrabad’ı; Nabi’nin Hayrabad’ına Şeyh Galip Hüsn ü Aşk adı ile nazire yazmıştır.

71.  Şiirlerinde tasavvufa yer vermeyen BAKİ’nin Fezail-i Mekke ve Kanuni Mersiyesi adlı eserleri ünlüdür.

72.  Divan edebiyatında BAKİ, NEFİ, NEDİM mesnevi yazmamışlardır.

73.  Şekil ve içerik özellikleri bakımından kasidede farklı bir tarz oluşturan NEFİ, nesip ve methiye bölümlerini kısaltmış, özellikle fahriye bölümünü genişletmiştir. Hatta “nesip” bölümünü tamamen ortadan kaldırarak doğrudan fahriye ile başladığı kasideleri de vardır.

74.  Kasideleri ile ünlü NEFİ, ilk şiirlerinde Zarri mahlasını kullanmış; ölçüsüz bir şair olarak SİHAMI KAZA adlı şiirlerinde hicivlerini toplamıştır.

75.  Hayriye ve Hayrabad adlı ünlü mesnevileri ve Hakimhane şiirleri ile ünlü NABİ’DİR.

76.  Ünlenmesini HÜSN AŞK adlı mesnevisini ile sağlayan divan şairi ŞEYH GALİP’TİR.

77.  Keşfü-z Zünun adında bir ansiklopedi kaleme almış, bu yapıtta yaklaşık 10 bin yazar ve

15 bin eser tanıtan sanatçı KÂTİP ÇELEBİ ‘ dir.

78.  17. yüzyılda yaşamış olan KÂTİP ÇELEBİ, divan nesrinin en önemli yazarlarındandır. Tarih, coğrafya, folklor, bibliyografya gibi birçok alanla ilgili eser vermiş ansiklopedik bir yazardır. Ünü Batı’daki bilim çevrelerinde uzanan yazar Batılılar tarafından “HACI KALFA” olarak nitelendirilmiştir.

79.  HEŞT BEHİŞT, MECALİSÜ’N NEFAİS ve TEZKİRETÜ’Ş ŞUARA adlı eserler biyografi türünde kaleme alınmıştır.

80.  Ahlakla ilgili öğütler veren türlü hayat görüşlerini yansıtan özdeyiş niteliğindeki sözlerin ağır bastığı gazellere hikemi gazel denir. Bu tarz gazelleriyle NABİ ün salmıştır.

81.  Sultan Veled, 13. yüzyılın; Âşık Paşa, 14 yüzyılın; Şeyhi 15. yüzyılın; Fuzuli 16. yüzyılın; Nedim 18. yüzyılın büyük şairleri arasında yer alır.

82.  Günlük hayatı şiire taşıyan NEDİM, gazeller yazmış, tasavvufla ilgilenmeyerek çağdaşlarına göre sade bir dil kullanmıştır. Kasidelerde kullandığı ağır dil, gazellerde özellikle şarkılarda oldukça sadeleşir. Farsça ve Arapça olmakla birlikte şiirlerinin çoğu Türkçedir. Kasidelerinden çok yeni buluşlarla süslediği şarkı ve gazelleri ile ünlüdür. Malumdur benim sühanım mahlas istemez. diye haklı olarak övünecek derecede kişiliğinin damgasını vurmuştur. Mahmut Cellattın Paşam adlı Heceyle bir türkü de yazdı

83.  Divan edebiyatında modern öykü ve romanın yerini tutan mesnevidir. ŞEYH GALİP’İN Hüsn Aşk, Süleyman Çelebi’nin Mevlit adlı yapıtları bu türün tanınmış örnekleridir.

84.  HÜSN Ü AŞK bir aşk hikâyesi gibi görünse de gerçekte, tasavvuf yoluna düşen ve Allah aşkına ulaşmak isteyen dervişin macerasının anlatıldığı bir sembolik bir mesnevidir. Hüsn’ün bir kızı, Aşk’ın bir erkeği temsil ettiği yapıtta her yer ve şahıs ismi bir şeyin sembolüdür.

85.  HABNAME ile Veysi; GÜLŞENİ AŞK, BAHAR-I EFKÂR, MİHNET KEŞAN adlı yapıtları ile Keçecizade İzzet Molla; şarkılarıyla Enderunlu Vasıf önemli divan şairleri arasında yer alır.

86.  Türk edebiyatında tezkireleri içinde alfabetik sıralamayı ilk kullanan divan sanatçısı LATİFİ olmuştur.

87.  Her bendi üç mısradan oluşan şiirlere MÜSELLES adı verilir.

88.  İlk mısra ile kafiyeli ikişer mısra eklenerek 4 mısralı bentlerden oluşan şiirlere TERBİ adı verilir.

89.  Beş mısradan oluşan nazım biçimine MUHAMMES adı verilir.

90.  Bir gazelin ya da kasidenin her beytinin önüne aynı vezinde ve ilk mısralarla kafiyeli üçer mısra eklenerek oluşturulan nazım şekline TAHMİS adı verilir.

91.  Altı mısradan oluşan nazım biçimine MÜSEDDES denir.

92.  Bir gazelin her beytinin önüne aynı vezinde ilk mısralarla kafiyeli 4 mısra eklenerek oluşan nazım şekline TESDİS adı verilir.

93.  Yedi mısralılara MÜSEBBA; sekiz mısradan oluşana MÜSEMMEN; dokuz mısradan oluşana MÜTESSA adı verilir.

94.  SEBK-İ HİNDİ şiir anlayışında anlam inceliği, derinliği ve giriftliği ön planda tutulmuştur. Bu durum hayali unsurların şiir içerisinde yer almasına neden olmuş ve şiirin anlaşılmasını güçleştirmiştir. Az sözle çok şey ifade etmeyi amaçlayan SEBK-İ HİNDİ temsilcileri mübalağa sanatını sıkça kullanmışlardır. Hayal gücünü ön planda tutan sanatçılar tasavvuf anlayışına yönelik şiirler yazmışlardır. 17. yüzyılda oluşan bu akıma uygun olarak NAİLİ, NEŞATİ, ŞEHRİ, İSMETİ, FEHİM ve ŞEYH GALİP uymuştur.

95.  Çeşitli kaynaklarda Mahallileşme Akımı olarak kabul edilen TÜRKİ BASİT, 15. yüzyılda Necati tarafından başlatılmıştır. Halk diliyle kullanılan kelimeler, deyimler, atasözleri ve günlük hayata ilişkin konular divan şiirine girmiştir. Dilde sadelik esastır. Tatavlalı Mahremi, Aydınlı Visali ve Edirneli Nazmi bu akımla şiirler kaleme almıştır.

96.  Kerem redifli kasidesini Fatih’e sunarak zindandan kurtulan şair AHMED PAŞA, Süheyl Nevbahar Mesnevisi ile HOCA MESUT önemli divan şairleri arasında yer alır.

97.  Divan edebiyatında kullanılan MESNEVİ ve RUBAİ Fars kaynaklıdır.

98.  Bir divanın içerisinde kaside, gazel, şarkı ve terkibibent rastlanırken mesneviye rastlanmaz.

99.   

DİVAN SANATÇILARI
13. yüzyıl	14. yüzyıl	15. yüzyıl	16. yüzyıl	17. yüzyıl	18. yüzyıl	19. yüzyıl
Ahmet Fakih Mevlana Sultan Veled Şeyyad Hamza Hoca Dehhani	Âşık Paşa Gülşehri Seyyid Nesimi Ahmedi Kadı Burhaneddin	Şeyhi Ali Şiir Nevai Ahmed Paşa Mercimek Ahmet Sinan Paşa Necati	Fuzuli Baki Hayali Muhibbi Bağdatlı Ruhi Taşlıcalı Yahya	Nabi Nefi Neşati Naima Naili Kadim Nergisi Kâtip Çelebi Evliya Çelebi Veysi Şeyhülislam Yahya	Nedim Şeyh Galip 28 Mehmet Çelebi	Yenişehirli Avni Leskofçalı Galip Hersekli Arif Hikmet (Encümen-i Şuara)

100.           

TÜRKİ BASİT	MAHALLİLEŞE	SEBKİ HİNDİ
EDİRNELİ NAZMİ TATAVLALI MAHREMİ AYDINLI VİSALİ	BAKİ NECATİ	ŞEYH GALİP NEŞATİ NAİLİ

101.          15. yüzyılda Sultanı Şuara (Fatih’in hocası) olarak anılan Ahmet Paşa; 16. yüzyılda ise Sultanı Şuara olarak anılan Baki’dir.

102.          Aşkın verdiği mutluluğu sıkıntıyı, sevgiliden yakınmayı, sevgiliye karşı yakarışları, içli duygulu olarak anlatan gazellere âşıkane gazel adı verilir. Bu gazelleri ile FUZULİ ünlüdür.

103.          İbtidaname, Rebâbname adlı eserleri ile tanınan Mevlevilik tarikatının kurucusu SULTAN VELED olarak bilinir.

104.          Gazellerde, içkiyi, zevki ile ilgili türlü düşünceleri hayata karşı kayıtsızlığı yaşamaktan zevk almayı konu alan gazellere rindane gazel adı verilir. Bu gazelleri ile BAKİ ünlüdür.

105.          Kadın ve aşk zevklerini konu alan zarif ve çapkın anlatımla söylenmiş gazellere şûhâne gazel adı verilir. NEDİM ise bu gazel türünün en önemli temsilcisidir.

106.          Divan edebiyatında BAKİ NEFİ ve NEDİM, din dışı konularda yazmakla birlikte, hiç mesnevi kaleme almamışlardır.

107.          Türkçe ilk şairler tezkiresini ALİ ŞİR NEVAİ yazmıştır. Osmanlıca ilk şairler tezkiresini SEHİ BEY, Heşt Behişt adlı yapıtıdır. İlk alfabetik tezkire LATİFİ’NİN Tezkiretü’ş Şuara adlı yapıtıdır.

108.          SİHAMI KAZA, HARNAME ve ŞİKÂYETNAME adlı eserlerin ortak özelliği hiciv tarzında yazılmalarıdır.

109.          Divan edebiyatında ilk mensur(düz yazı) hamseyi yazan sanatçı NERGİSİ dir.

110.          NAİMA, PEÇEVİ, ÂŞIK PAŞAZADE, AHMET CEVDET, Osmanlının önemli vakanüvisleridir.

111.          Hüsn ü Aşk, Vesiletü’n Necat, Garipname ve Mantıku’t Tayr adlı eserlerin ortak özelliği dini ve tasavvufi konuları ele almalarıdır. Cemşid ü Hurşid’de dini bir mesele yoktur.

112.          Şeyhülislam Yahya, Baki ile Nedim arasındaki bir köprü gibidir. İstanbul Türkçesi ile şiirlerini yazar.

113.          Kelile ve Dimne’yi Türkçeye çeviren Hoca Mesut’tur.

114.          Şehrengiz-i Bursa adlı eseri ile Lami Çelebi Eğlence ve düğünlerin anlatıldığı Surname adlı eseri ile Vehbi önemlidir.

115.           

116.          Süslü nesi örneklerinden veya mektuplardan oluşan kitaplara Münşeat bunları yazanlara ise Münşi, bu türe de inşa denir.

117.          Beşer mısralık bentlerle kurulan nazım şekline Muhammes adı verilir.

118.          Beş dizelik bentlerden oluşan musammat türe  Tardiye adı verilir.

119.          Her beytin iki dizesinin arasına üç dize eklenmesine Taştir denir.

120.          Bir gazelin her beytine 6 dize eklenerek 8’er beyitler haline getirilmesine tezmin denir.

121.          Aşık Paşa, Nedim ve Şeyh Galip, hece veznini de kullanmıştır.

122.          Klasik Edebiyatımızda MUAMMA, kişi adlarının bulunması için yapılan bilmecedir. LÜGAZ ise diğer varlıkların konu edinen bilmecelere verilen addır.

123.          Baki’nin şiirde din yok, nesirde var.

124.          Edebiyat tarihinde toplatılan ilk kitap Enderunlu Fazıl Zenanname’sidir.

125.          Mine Mengi’ye göre ilk Şehrengiz Mesihi’nin, Fuat Köprülü’ye göre ilk Şehrengiz Zati’nindir.

126.          Baki’yi kazandıran ve Ismarlama şiir yazan üstat Zati’dir.

Divanına özel isim veren ilk şair Keçecizade İzzet Molla’dır. (Bahar-ı Efkâr – Hazân-ı Âsar)